izithakazelo

clan names 💙 clan history 💯

izithakazelo

Year: 2014

Ukhule Uze Ukhokhobe

By

On

In IsiZulu Esinothile

EsiZulwini uma sifisela umuntu unwele olude siyaye sithi, “Ukhule uze ukhokhobe.” Lokhu kushiwo ngoba uma umuntu esemdala kakhulu uyakhokhoba uma ehamba. Ngisho noma ngabe mfishane, noma ngabe mude kuyafana, uma eseguge okwangempela uyakhokhoba uma ehamba.
Lowo-ke osuke ekufisela unwele olude bese esho la mazwi (ukhule uze ukhokhobe), usuke ekufisela ukuba ukhule uze ufike kulelo zinga lobudala. Akukhona ukuthi usuke ekufisela ukuthi uzithole ungasakwazi ukuhamba kahle.

Kunenkulumo-ke esijwayelekile kubantu, ngisho nasemisakazweni yesiZulu imbala uzwe abantu bethi, “Ukhule ungakhokhobi.” Kuyiphutha lokhu. Kasazi noma basuke bekufisela ukuthi uma usugugile ungabe usakwazi ukuhamba kepha uhudulwe okanye uqhutshwe ngenqola, ngoba phela angeke uguge okwangempela kodwa ujike ungakhokhobi uma uzihambela ngokwakho.
Kungenzeka basuke bekufisela ukuthi ungafiki kwakufika kulelo zinga lokuguga, kepha usheshe udlule kulo mhlaba. Kasazi. Yibona (abakushoyo lokho) kuphela abanencazelo yalokho.

Asingazami ukuguqula isiZulu esiyisona, sikhulume okuthandwa yithi sibe singayazi incazelo yalokhu esikuguqulayo, futhi singakuhlaziyanga kwakhona lokhu okusha esisuke sesiqhamuka nakho.

Uyihlo

By

On

In IsiZulu Esinothile

Incazelo nokusetshenziswa kwegama: UYIHLO

Uyihlo = ubaba wakho.
Igama ‘uyihlo’ liyigama elilodwa elifinyeza inkulumo ethi: ‘ubaba wakho’. Ngakho-ke esikhundleni sokuthi uma ukhuluma nomuntu uthi: ‘ubaba wakho’, ungasebenzisa igama ‘uyihlo’. Awube usamfaka u-‘wakho’ emumva kokusebenzisa leli gama.

Igama ‘uyihlo’ (oyihlo ebuningini) ulisebenzisa kumuntu noma kubantu osuke ukhuluma nabo bukhoma, lapho usho khona ubaba wakhe uma emunye, noma obaba babo uma bebaningi. Awulisebenzisi kumuntu osuke ukhuluma ngaye, futhi awulisebenzisi uma ukhuluma ngawe.
Uqaphele lokhu kungakudidi: uma sithi awulisebenzisi uma ukhuluma ngawe, sisho lapho ukhuluma khona ngobaba wakho. Njengokuthi ngeke usho ukuthi ‘Uyihlo wami’ (lokhu akulungile). Kepha ungalisebenzisa uma uzisho wena, njengokuthi ‘Nginguyihlo mntanami’ (lokhu kulungile).

Ngezansi yizibonelo zokusebenzisa leli gama ngendlela eyiyo:
1) Akakafiki yini uyihlo weZandile?
2) Zingane kumele nibahloniphe oyihlo.
3) Bongani, tshela uyihlo ukuthi sengifikile.
4) Uyihlo uyakuthanda ukubuya ekhaya sekuhwalele.
5) Thoko ungakhohlwa wukuthi nginguyihlo, ngakho-ke kumele ungihloniphe.
Kule misho eyisihlanu engenhla, igama ‘uyihlo’ lisetshenziswe ngendlela okuyiyona okumele lisetshenziswe ngayo.

Ngezansi yizibonelo lapho okusetshenziswe khona igama ‘uyihlo’ ngendlela engalungile. Okusho ukuthi akumele lisetshenziswe ngalendlela (engezansi):
1) Ubotshela uyihlo kaZandile ukuthi akeze layikhaya.
2) Angimazi uyihlo kaBongani.
3) Uyihlo wami usemsebenzini.
Yomithathu le misho engenhla ibhimbile, ayibhalekile ngendlela. Igama ‘uyihlo’ alisetshenziswa ngale ndlela.

Ukusebenzisa leli gama (uyihlo) kumuntu omdala kunawe akuzwakali kahle futhi akusiyo into esiyitusayo ukuthi uyenze, kodwa lona alisiyona inhlamba.

Unyoko

By

On

In IsiZulu Esinothile

Incazelo nokusetshenziswa kwegama: UNYOKO

Unyoko = umama wakho.
Igama ‘unyoko’ liyigama elilodwa elifinyeza inkulumo ethi: ‘umama wakho’. Ngakho-ke esikhundleni sokuthi uma ukhuluma nomuntu uthi: ‘umama wakho’, ungasebenzisa igama ‘unyoko’. Awube usamfaka u-‘wakho’ emumva kokusebenzisa leli gama.

Igama ‘unyoko’ (onyoko ebuningini) ulisebenzisa kumuntu noma kubantu osuke ukhuluma nabo bukhoma, lapho usho khona umama wakhe uma emunye, noma omama babo uma bebaningi. Awulisebenzisi kumuntu osuke ukhuluma ngaye, futhi awulisebenzisi uma ukhuluma ngawe.
Uqaphele lokhu kungakudidi: uma sithi awulisebenzisi uma ukhuluma ngawe, sisho lapho ukhuluma khona ngomama wakho. Njengokuthi ngeke usho ukuthi ‘Unyoko wami’ (lokhu akulungile). Kepha ungalisebenzisa uma uzisho wena, njengokuthi ‘Ngingunyoko mntanami’ (lokhu kulungile).

Ngezansi yizibonelo zokusebenzisa leli gama ngendlela eyiyo:
1) Akakafiki yini unyoko weZandile?
2) Zingane kumele nibahloniphe onyoko.
3) Bongani, tshela unyoko ukuthi sengifikile.
4) Unyoko uyakuthanda ukubuya ekhaya sekuhwalele.
5) Thoko ungakhohlwa wukuthi ngingunyoko, ngakho-ke kumele ungihloniphe.
Kule misho eyisihlanu engenhla, igama ‘unyoko’ lisetshenziswe ngendlela okuyiyona okumele lisetshenziswe ngayo.

Ngezansi yizibonelo lapho okusetshenziswe khona igama ‘unyoko’ ngendlela engalungile. Okusho ukuthi akumele lisetshenziswe ngalendlela (engezansi):
1) Ubotshela unyoko kaZandile ukuthi akeze layikhaya.
2) Angimazi unyoko kaBongani.
3) Unyoko wami usapheka.
Yomithathu le misho engenhla ibhimbile, ayibhalekile ngendlela. Igama ‘unyoko’ alisetshenziswa ngale ndlela.

Ukusebenzisa leli gama (unyoko) kumuntu omdala kunawe akuzwakali kahle futhi akusiyo into esiyitusayo ukuthi uyenze, kodwa lona alisiyona inhlamba.

Sibeko 😍 Izithakazelo

By

On

In Izithakazelo

Izithakazelo zakwa-Sibeko

Maziya,
Gembe, Mkhabela,
Mcusi omhlophe izandla nezinyawo,
Wena wenjiki emnyama yasoHlelo,
Wabona ngani ukuthi injiki iwelile?
Wabona ngamanzi ukudungeka,
Wena wekunene wanginika ugaba,
Zaba mbili saphulelana!

Stanley MONDLE Mbatha

By

On

In Izithakazelo nomlando

Stanley MONDLE Mbatha ka Mhlakazanhlansi.

Powered by WordPress & Theme by Anders Norén

error: