clan names 💙 clan history 💯

izithakazelo

Month: January 2017 Page 2 of 4

Izinkondlo: Ngiyilunga Lentsha Yase Ningizimu Afrikha

Izinkondlo: Ngiyilunga Lentsha Yase Ningizimu Afrikha

Ngiyilunga lomhlabathi emhlabeni waseNingizimu afrikha.
Ngingubuso obusha kulelizwe laseningizimu,
Ngizalwa okhokho abangasekho abafa bezabalazel’ inkululeko yami,
Ngiyinzalo yenkululeko,
Ngifana namanzi amtoti omfula iBlood river wona asegeleza ngokuthula ngaphandle kwegazi,
Noma ngingayibonanga impi yesencome,
Kepha ngisabonga ngiyanconcoza ngenkululeko,
Ngiyilunga lentsha yaseNingizimu Afrikha,

Ngihlala phansi ngiqhoshe esidulini ngizithulele ngibheke uThukela, Luye lugobhoza ngesivinini liyothulula amanzi emlonyeni wolwandle,
Luye liyoxhawulana namagagasi amandla asolwandle,
Ngibheka imimoya ivunguza ize ishaye imizwilili ezintabeni zoKhahlamba drunkensburg,
Nesichotho esibanjwe ubuthongo emagqumeni asentsholanga koloni,
Ngibuka amagagasi ekhahlelana olwandle lwase Indian ocean,
Njengamafu amhlophe athembisa injabulo yesibhakabhaka,
Ngibuke izinyoni zijwibeka ziwela Umgeni River ziye ziyoshona zivula amaphiko entokozo,
Ngigxobe nginyathele ngithokoze ezihlabathini ze Kalahari Desert,
Njengomntwana osathambileyo osahlatshwa umhlabathi,
Ngishawe umoya omnandi opholile we Table mountain,
Ofana ncama shi nowasezihlabathin zase Wetland park,
Ngizizwe ngimusha njenge langa lasekuseni,
Ngiyilunga lentsha yaseningizimu afrikha,

Yebo ngiseyiyo inzalo yesizwe seNkosi uShaka,
Ngiyisizukulwane sabo omama ababeyigxob’ e Unions Building ngo 1956,
Kuseyibo abafowethu laba abafela ibantu education,
Odadewethu yibo laba abasishiya nge Soweto uprising,
Ngiyisizukulwane samasosha oMkhonto wesizwe,
Ngiyisizwe ngingubuso obusha baseningizimu afrikha,

Namuhlanje ngikhululekile futhi ngiyaziqhenya ngomzansi,
Inkululeko yami iningi iphahlwe ngentando yeningi,
Ayifani neNdlovu yona ebhongela emswaneni,
Ifana nobukhosi beBhubesi lona inkosi yamakhosi emkhosini wasendle,
Ngiyifisela ubude obude lenkululeko njengendlulamithi yona edla esichongweni sesihlahla uMkhanyakude,
Bathi inkunzi isematholeni, Njengoba sesiyitholile lenkululeko thina njengentsha asiyicije njengophondo luka Bhejane,
Izwe lethu libe lihle njengamabalabala engwe wona aphahlwe ngokusagolide,
Sime ndawonye siqine njengesiphongo senyathi,
Sizinqenye sentshise imiklazo yenkululeko njengamathole asanda kuqala ukudla utshani,
Siyintsha enstha yasengizimu afrikha,

Asibambaneni ngezandla siqinisane njengonoxhaka,
Sixhakane sibonisane sibhekisane,
Asihlanganeni bant’ abasha,
Ngiyaziqhenya ngobuntu bami.
Namhlanj’ ngikusho kugcwale umlomo ukuth’
Ngiyilunga lentsha yaseNingizimu Afrikha

Izinkondlo: Ngiyindodana Yakwa Zulu

Izinkondlo: Ngiyindodana Yakwa ZuluNgiphume amehlo asebuthuntu,
Bekusanenkungu ilanga lingakaphumi,
Ngibhule amazolo kusaheleza imimoya ehlanzekile,
Ngaye ngalunguza ngaphesheya kwezintaba,
Ngalanda injabulo yezinyoni ezintathatha,
Zihlabelela ngemilozi zikhwezel’ uhlonze,
Ngabhek’ emasimini kwavuleka amathemba,
Umbila ukhahlele sizodla kahle ngoZibandlela,
Abadala bayivulil’ indlela bawuzwil umyalezo wamakhandlela,
NgingowakwaZulu mina ngiphila nabezizwe,

Ezweni ngimuncinyane njengendodana engumagcina kwayo,
Ngiyalelwe indlela ngatshelwa ngezindlela zokuphila,
Nganikezwa isihlangu semfundo kwathiwa angisifumbathis’ okwezikhali zamaTungwa,
Ngiyoshaya ngaso kwenzeke imilingo njengenduku kaMozisi,
Nalapho ngishaya zephukela base bethi angiyophatha ibhayibheli,
Uma zingibopha izinkinga zakwamhlaba ngizobe sengibheyilela umphefumulo ngomthandazo,
Ngiyindodana kamama ngivela kwaZulu mina ngiphila nabezizwe,

Ngimuncinyane ngingangohlamvu lomhlabathi emhlabeni,
Ngiyisithombe esinyakazayo sikhulume siphefumule,
Ngihlanganiswe ngamathambo nenyama nomphefumulo,
Suku nosuku ngibona okuhle nokubi,
Ngifunda mihla namalanga okusha,
Ngiyakhula ngyaluleka ngibe mude,
Ngizalwe ngingakwazi okuningi,
Ngaqala ngakhasa ngasukuma ngacathuza,
Namhlanje ngiyahamba futhi ngiyakhuluma,
Nyaka nonyaka ngiba mdala ngonyak’ owodwa,
Emuva bekukuhle ngisaphathwa,
Nginceliswa ngigezwa ngigqokiswa,
Emlonyeni ngimumath’ inkohliso,
Namhlanje konke lokho sekwaba inganekwane yobungane,

Ngikhulile ngomqondo ngethambo ngaluleka,
Bengiyichwane lesikhukhukazi ebesingiphandela,
Saye sakhathala kwaphoq’ ukuba angivule amazipho,
Ngithath’ ihalavu ngilihlom’ ehlombe ngihlasel’ ensimini ngiyohlonz’ okuya ngasethunjini,
Nakhona liyashon’ ihalav’ umanz’ umhlabathi,
Emuva balindele ukuba iyaphel’ inyang’ ephezulu,
Ubhut’ uzodilika namancamnce ezoxosh’ ikat’ eziko,
Ngibambelel’ esihlagwini sami ngiyofa naso,
Njengente ephundlwa isomiso ifele othini,
Ke mina ngiyofika ngithini ekhaya,
Bangilindile ngamehl’ abomvu,
Botha umlilo baz’ ukuthi ngiza nebhodw’ elicons’ amafutha,
Ngizoba nabo langa linye,
Ngizobaxoxela ngezamaNgisi naMabhunu,
Ngiyindodana yakwaNdlela zimhlophe KaMalandeka,
NgingowakwaZulu kaMageba,

Ngokwenzeka kwezinto hleze ngigcine ngingabuyanga,
Uma kwenzek’ umhlaba ungimumatha ungenza mathamb’ amhlophe,
Ngiyokubavakashela ngamaphupho bonke ngozalo lwakithi,
Ezindleleni abahamba kuzo ngiyokuba ibika,
Ngiyokuba imbilisi yesiqatha emvubelweni yegumulo likagogo,
Ngiyoba inziki kumancishana onesitshodo abayosiphuza ngomholo wezalukazi,
Ngiyoshuqa emalahleni amantshontsho azobe eshiswa,
Ngibe umlotha abayowulahla emva kwendlu kaguqa sithandaze,
Lapho bephahl’ ngelotha bayongibutha nomhlabathi nami,

Izinkondlo: Ngizokulinda ubuye

Izinkondlo: Ngizokulinda ubuye

Ngifona ngisemafonini ezitolo lapha engangivame ukukufonela khona uma ngisuka eskoleni,
Ngifona ngeshumi lami lokugcina,
Benginethemba lokuthi uzotholakala,
Kepha ngenxa yezizathu zomhlaba awukho emoyeni,
Phela kimi awukasuki emqondweni,
Nasemazweni lapha okhona ngiyethemba awukhohliwe imina,
Sekuhambe izinsuku ngingakuboni,
Kuphele iminyaka manje ungaveli,
Kepha ngizokulinda ubuye,

Ngimile ngedwa ekhoneni lapha esasibloma khona,
Ngiphethe lesiya sithombe esasisishuthe khona,
Ngiyabona sasibahle lapha sifanelene,
Nawe wawumomotheka kuze kwavela nezifaca,
Azange ngacabange ukuth ngelinye ilanga ngizoke ngime ngedwa lapha,

Impilo ikuthathe eduze kwami yayokubeka ekudeni,
Imfundo ikususe phambi kwamehlo ami yayokubeka le edolobheni,
Ukude manje usemazweni angikwazi ukufika lapho,
Usekugudleni kolwandle manje ugezwa amagagazi,
Mina ngisele sengiphenduke ujika nelanga,
Uhambile ukude nami,
Ngizokulinda uze ubuye,

Noma ngabe uzobuya eminyakeni eyishumi ezayo,
Uze ufike ungibone,
Uma kwenzeka usufica sengaba mathambo amhlophe,
Uze ufike ucele ekhaya bekuphosise itshe,
Ngizokulinda ngifile nomphefumulo ngaphandle kweliba lami,
Ngizokulinda ngiphila nezinyembezi emehlweni ami,
Uzoze ubuyo uzongikhulula emihleni yami,
Ngikulinda uze ubuye,

Ngisho ngabe usemajukujukwini omhlaba,
Usuhambe izwe wabona izicukuthwane zomhlaba,
Wabona ubuhle bezwe okungaphezulu kothando lwami,
Mina ngiyofana netshe ngizohlala lapha owangishiya khona,
Uzoze ubuye ngiguqile ngedolo,
Ngizokulinda uze ubuye ekhaya.

USenzokhaya Umhayi

Izinkondlo: Ntokazi yakwaZulu

Izinkondlo: Ntokazi yakwaZulu

Angizidele amathambo ngithathe lelithuba,
Ngicele izwi kuMdali ngihaye nganasi isimomondiya,
Esihle esisho ngezinwele ezingathi ezasendiya,
Umadlula uphenduke, uzwi limzwilili,
Ubuhle bendalo naye ebe wadalwa wabekwa emazweni nguMdali.

Ngisho intombi yakwaZulu,

Smomondiya sakwaZulu,
Wena muntu wasemazweni,
Ezigodini zakwa Zulu lena komama ongemama,
Kamhlaba uyalingana lena kwandaba zabantu,
Ngisho wena nduku enhle egawulwa ngamazw’ amnandi,
Wena manzam’ toti angaphuzwa izishimane,
Nami nje sengizidel’ amathambo ngath’ angithath’ ithami nje libe linye
Ngike zidelis’ ngalomoya oshaya lapha eduze kwakho,
Yima phela ntombi musa ukubaleka,
Ngizothi thansi nje ngamazwi ambalwa,

Sengikubhekabheke izikhathi ezimbalwa engingathi uma ngizibala ngingaze ngiphelelwe iminwe,
Ngithe ngisakubhekile ngaye ngahlaselwa nawudlame lokubalekelwa amagama,
Ngithe uma ngithumela amehlo ami kulesisidumbu sakho ngashaywa uvalo,
Ngabhaklazwa inzululwane ngabona amalulwane emini ilanga libalele,
Sengibaleke ngath galo yephuka sengikhathele izinsizi zobushimane,
Ngincede muntuza ngikuthathe siye kwelakithi kankomo kayixoshwa zibe ziningi ziswel’ abelusi.

Sengilinde iminyaka nezinyanga nezinsuku ngishaya lesisithingithingi,
Izitimela zima zidlula zigcwala phambi kwahlo ami,
Amathemba ami asehleli lapho emahlombe akho,
Sengingasho nje ngamafuphi ngithi ulithemba lami,
Mbali yami enhle,
Muthunzi wami wokuphumula,
Bambo lwami,
Nduku yami enhle yakwazulu ezizweni,
Ntokazi yomzulu,

Yazi uma ngikubheka umile umomotheka,
Ngizwa ngivukelwa amadlingosi kuze kuthi angithi azibuyele emasisweni sidle ngoludala,
Kuye kuthi angikuthwale siduke nezwe,
Angikaze ngibe sepharadise futh angikaze ngidize,
Kodwa nje ngizibona ngindiza nawe siya epharadise,
Ngize ngifise nje ukuth siqale phansi impilo,
Wena ube u Eva mina ngibe uDamu ensimini yase Edeni,
Sihlale sobabili sidlale ezihlahleni sikudele okomhlaba nezinsizi zakuli elikaMthaniya,
Ntokazi yomzulu,

Nasekhaya impela bengathokoza,
Sebebona indodana yolahleko ibuya isilutholile ubambo lwayo,
Bamba isandla sami ngike ngizwe ubunofonofo baleso sandla,
Woza siye laphayana eshashalazini udanse nami,
Ngibheke emehlweni ami ungitshele nje amagama amnandi,
Hlala lapha eduze kwami ulamele esifubeni sami,
Ulalel’ ukubalisa kwenhliziyo yami
Awu kodwa mntanomuntu ungenzani,
Wangithatha la wangibeka lana wangisusa lana wangibeka lana,
Aw kodwa ntokazi yakwa Zulu.

Nakhona kwaZulu impela sebezolala ngenxeba oZulumama,
Impela ngiyakweba mbali enhle,
Ngiyohlobisa ngawe le kaMhlaba uhlosile,
Nginezinhloso ngawe mina ngihlabahlosile angihlosile ukudlala ngawe,
Ngithi ngiyakuthatha sisi Ndihamba nawe,
Bamba nasi isandla sami sijubalale njengezinyoni zezulu,
Asinyamalale sihambe siyokwakha elethu izulu,
Ntokazi yakwaZulu

Mina nawe sizophelela ekupheleni komhlaba ntombi yakwaZulu.
Awethu amathemba azosala esibhakabhakeni,
Azohlotshiswa ngezinkanyezi zezulu,
Zinde nalezo zindlela engazihamba ngiya kwaZulu.
Mathe amnandi masiqabulane,
Ndebe zimandi zingiconcis’ amathe,
Ze kuthi angikubambe khona laph’ esindlangalaleni ngithi nje manqa,
Mlomo mnandi othetha amagama amnandi,
Akitaz’ imizwa yami ngigcine sengiphimisa sengithi ngiyakuthanda ntokazi.
Aw kodwa ntokazi yakwazulu.

By Senzokhaya umhayi.

Izinkondlo: Okuhle

Izinkondlo: Okuhle 

Okuhle kusehlele emihleni yokuthandana kwethu,
Endleleni sisahamba ngezinyathelo zemizwa yemizwa yethu,
Okuhle ukuthi kufike esami isandla sisabambe esakho,
Abanye bebefisa nabo ukubambana ngezandla kepha baye badedelana,
Lolusuku lufika kanye ngonyaka njengelanga elidlula kanye ngosuku,
Asibheke okuhle ngaphandle kokubekelana imibandela,

Ngisacela sivale emnyango,
Sivalelane kwelilodwa igumbi lemicabango,
Sichanase ezweni lentshisakalo yokuthakaselana,
Sinamathelane njengama mathe nolimi,
Sikhohlwe okubi osekwadlula,
Singathekise okuhle esikufisa emaphusheni,
Uthandolwethu siluphahleke ngezinhle izifiso,

Size siguqe ngamadolo sicele izibusiso,
Kphezulu owasibusisa,
Ukuba aqhubeke asibusise,
Esibonise emaphutheni ethu lapho siqhuzuka,
Esiphephise emoyeni yezinxabano zokungaboni ngaso linye,
Esiphephise ezilingweni zokujolelana nomakhwapheni,
Esiqhelelanise esihogweni somama abanoshukela,
Esivikele ezivunguvungwi zobaba abanoshukela,
Asilondoloze sihlale ndawonye ebuhleni nasebubini,
Esigcine ekukhanyeni nasebumnyameni,
Esithwale ekuhluphekeni nasebunzimeni,

Uthando lwethu luphile nasemajukujwini okuhlukana komhlaba ngebanga,
Lushise ekubandeni komoya wamakhaza,
Lubande ekushiseni kwelanga lase hlobo,
Luhlume ngisho ezihlabathini zogwadule,
Luqine ngisho eziphepheni zomoya kaDomoyi,

Lolu thando lube isikhondlakhondla sindizele phezulu njengo khozi.

Izinkondlo: Sthandwa sami sokuqala

Izinkondlo: Sthandwa sami sokuqala

Phambi kwesiphambano seliba lakho ngiguqile,
Inhliziyo yami izokwelila nami njengoba nami ngizilile,
Amehlo ami azokwekhala nami njengoba nami ngilila,
Ngiph’ indleb’ ngikubhalele nayi nkondlo,
Njengoba wangishiy’ emhlabeni.

Kwathi lapho ngiqala nje ngizu thando,
Wabu usungishiy emhlabeni,
Wangizwis’ ubumnandi bothand’ empilweni,
Sengith’ ngiyaqala ukunambitha,
Wabu suyash’ umthombo,
Wavel’ wanyamalal’ esikhaleni,
Wahamb’ ungasashongo sithandwa sami,
Wangishiya ngingenaban’ othandweni,
Ngizomtholaph’ oyofana nawe,
Njengoba nawe ubunguzinyobulala,
Othandwe ilenhliziyo yami,
Kepha wena usungishiyile,
Bekuth laph’ umi phambi kwami,
Ufane nesibuk’ esileth’ ithemb’ ekuphileni kwami,
Ngith’ mangizibhek’ emehlweni akho,
Ngisibon’ isizath sokuphila kwami emhlabeni,
Ubuyisizathu sokujabula emihleni yokuphila kwami,
Bengigeza ngibe muhle ekuseni,
Ngazi kahle ukuthi lizothi laphakama emini,
Ngiyobe sengikubonile phambi kwami,

Kepha namhlanje seliyoshona ilanga ezintabeni,
Sengisele ngedwa esithubeni,
Ngihamba ngiwa ngivuk’ emagqumeni,
Ngikubheka ngikucinga emakhoneni,
Ngiphuma ngizula ngijubeleza emgwaqweni,
Lutho angikutholi emhlabeni,
Namhlanje ngisele ngingendw’ ezweni,
Nginqamul’ amahlath’ emazweni,
Ithemba lami lindizile laya kowabadala,
Umdlandla usungiphelele nasemandleni,
Kuthi angihambe ngivele ngiyozilahla emhosheni,

Uthando lwethu luhambile layogeleza ezihosheni,
Ngibuk’ amanzi egelez emfuleni,
Ngith’ mhlampe ngizokubona umile,
Kant cha uhambe ngampel’ emhlabeni.
Ngiyathemba ngizokuthola naphezulu emazulwini,
Ngivuke ngikubheke nasemaphusheni,
Ngikuphuphuthe emashidini,
Lutho awukho embhedeni,
Zibuyi insizi zasekuphileni,
Zokuthi wena awusekho emhlabeni,
Kushuth mina sengisele angisenay’ ozokwelamel’ esifubeni,
Akasekh’ ozohlal’ enhlizwiyeni,
Esami isithandwa sokuqala sibajulele,
Uthando lwami lunyamalele,
Angisenay’ umthulisi wenhliziyo yami,
Akasekh’ umduduz’ womoya wami,
Usuyohamba kahle uye kwabadala,
Sesiyobonan phezulu kwelizayo,

Namhlanje ngizobambelelaphi,
Ngizokhalela kubani manje,
Ngizomemeza bani kuvume bani na,
Uban ozongengama
Uban’ osezongibambel’ isibani na,
Ngizothanda ban’ ebuhleni nasebubini,
Uban’ osezothembela kim nam ngithembele kuyeni,
Ngizoqala ngibhekeph ze ngimthole,
Njengoba naw ubungowok’ qala empilweni yami,

Manje ngiyasaba okungehlele,
Mengikacbanga kudabuk’ inhliziyo,
Ngith’ ngiyaziqinisa kufiphale amehlo,
Namhlanje kwamin’ sengifana nofileyo,
Kwamin’ angisenal’ ithemb’ lokuphil’ emhlabeni,
Ebengiphila naye ungidukele,
Obemuhle emehlwen’ ami unyamalele,
Amathemba afiphele,
Ngizolitholaph eliny ithemba lam njengoba naw ubungelokuqala,

Besidlala sikhohlisana sobabili,
Emaphusheni besizophumelela sobabili,
Aphelile amaphupho okuthi uzoba umama ngibe ubaba,
Angisakufakanga nanendandatho emnweni,
Ukufa kungihlwithile ngingakakadeli,
Kuningi ebesingakakunaneli,
Nenhliziyo yam ibingakadeli,
Kepha ngokoMdali okwethu bese kwenele,
Yize mina bengingakadeli,

Pho mina ngizokufanisa nobani njengoba wena ubungowuqala,
Amehlo ami angek’ akwaz ukudlulisa isithombe sakho,
Inqondo yami soze yakwazi ukudiliza inkumbulo yakho,
Ke nenhliziyo ayisoze yaxola,
Kwamina angisoze ngamthola,
Oyofana nawe,

Naphambili angithembi uzomthola oyofana nami,
Njengoba ngimile laph’ elibeni lakho,
Ngiyethemba ukhona kuzi zinkanyez eziphahl’ esibhakabhakeni,
Nginethemba futhi nenkondl uyayizwa laph’ okhona,
Akekho omunye ebengizombhalela yona,
Ngoba wena ubungowokuqala nowokugcina kweyam’ inhliziyo,
Ntomb yam yokuqala.

Izinkondlo: Thando unjani.

Izinkondlo: Thando unjani.

Ukube uthando lunjengempahla,
Bekuzothi lapho sesihlukene nobethandwe inhiziyo,
Luvele nalo luguge lufane nesidwedwe,
Bengizolihlubula ngilidabule,

Bese ngiyolishisa elangabini elikhulu lomlilo,
Bese mina ngisala ngimsula,
Kazi thando wawakhiwe ngahlobo luni lwensimbi,
Kulukhuni ukukugoba,

Cha ungigobile uyinqobile imizwa nenhliziyo yami uyiqobile,
Nanamhlanje ngimanxebanxeba kodwa usangidikadika,
Ungilimazile kodwa ngisakudinga,
Kazi unandiswe ngaluphi uhlobo lwesithako,
Angineli angideli ngisho sengilimele ngisakunanela,
Thando kanti unjani?

USenzokhaya umhayi

Izinkondlo: Nkosi sikhuleka kuwe ngomthandazo,

Izinkondlo: Nkosi sikhuleka kuwe ngomthandazo, 

Siguqe ngamadolo sahlanganis’ izandla savala amehlo sabheka phezulu,
Izinyembezi ziyahlengezela ngenxa yokuhlupheka esikubonayo,
Sindlala lomthandazo phambi kobuso bethu,
Siyizimbongi siwuthumela kuwe,
Nkosi iba nathi kuze kube sekupheleni,

Thelu musa nkos’ ujesu thelu musa
Naba bantwana bakho ngiyababona balel’ emgwaqeni,
Naz’ ingane zakho zilal’ phans’ emabrigin,
Naba bembeth’ amakhathoni,
Emini bebecel’ ushintsh’ edolobheni,
Baphush’ inqola ezitolo,
Bagad’ izimoto emapak’
Ekugcinen kosuku ilanga liyashona bengatholanga ngish’ ingogo,
Usuku luyaphel’ abadlile abakutholang okuy’ ethunjin okok’bamb’ umoya,
Nkos’ thel’ umusa uxolele laph’ abone khona,
Uthethelele izono namacala abo,
Udedel’ injabulo nempumelelo ezindleleni abanyathela kuzo,
Thel’ umusa Mdali wezulu,
Ngiyimbongi yomzulu ngilethu usiz’ engilibona phansi koMthunzi welanga,

Siyafa siyaphel’ isizwe sakho,
Izolo bengifihl’ ugogo,
Namhlanje ngifihl’ ubhut’ omncan’ ongelamayo,
Kusasa ngobe ngifihl’ umama kanti mina ngizoncwatshwa ubani na?
Nalombulalazw’ udlangile ugwaz’ ugwazile,
Ugadl’ ugadlile,
Ugawula komncane ugawule kosakhula kant’ uqale wathatha omdala,
Ubaba umama nogogo sekumthathile,
Intandane esele ngemuva nayo futhi isiyagula,
Imizi yabanumzane ivalwe ngamahlahla,
Sekwasala amanxiwa namaxhiba akakwe amaliba.
Sishaya imilolozelo yesililo sikaNandi,
Siphuz’ amanzi kaNala,
Imitholampilo igcwele iyaphuphuma,
Izibhedlela zigcwele ziyaqhuma,
isizwe siphila ngamaphilisi ikhambi lokulapha liphilise liyaphik’ ukusiqeda lesiqedazwe esesival’ imizi ngehlahla,
Odokodela sebephithane amakhanda,
Isandulela ngculaza siyaziphihlizela siqoba siyavungula,
Mihla namalanga kukhon’ oyedwa weth uzoshiy’ inyama,
Umhlab’ uphelile sekukade sigcwaba,
Isizwe siphelile ngisicelela kuwe Ngonyama yeZulu sihlenge,
Ngiyimbongi yomzulu ngikhuleka kuwe ngomthandazo ngileth’ ukukhala kwesizwe,
Thelu musa Nkosi yaseMazululwini
Nalapha engingasafikanga khona Nkosi Jesu thelu musa, uSenzokhaya

Izinkondlo: Khala Nhliziyo Yami Uzithulise

Izinkondlo: Khala Nhliziyo yami uzithulise, 

Akusasizi ukukhala ngoba usethule,
Soze kwanginceda ukuqandula ngoba isidumbu sakhe sesiphumule,
Nomphefumulo wakhe usuphumile,
Yena owakithi usenyukele phezulu ku Mdali,
Phinde ngidlale naye,
Asoze ngambona ngamehlo enyama futhi,
Inyama yakhe angisophinde ngiyibone inyakaza futhi,
Noma amehlo ami engakhala igazi,
Akasoze wabuya,
Ngisho nembali iyabuna
Thula moya wami thula,

Izindlela zakhe bese zifike ekugcineni emphelandaba,
Isiqephu sakhe bese sifike esiphethweni,
Saye sagoqwa saphelela phambi kwamehlo ethu,
Noma izindlebe zami bezisalangazelela ukunambitha izwi lakhe,
Noma izinyawo zami bezisafisa ukunyathela naye izindlela ezininingi,
Mlomo wami bambelela ngezansi wehle ngobonda njengesicabucabu,
Yize busafuna uku qephuqephuza naye ngempilo yomhlaba,
Zandla zami ngiyanigeza asophinde nimunxawule futhi,
Mzimba wami lala ngenxeba awusophinde umengame futhi,
Mehlo ami ngicela nimubuke nimubhekisise,
Lapho nimubona okokugcina nimgcina,
Lapho abafowethu bemgcina endlini yakhe yokugcina,
Lapho ingane yakwethu ibeletha embelekweni yayo yokugcina,
Usehambile izinhloso zakhe seziphethiwe,
Thula moya wami mukhulule ahambe

Impela kugawuleke igatsha ebelisathi liyathela nje,
Lapha bekuseyimbalana ebisathi iyaqhakaza nje,
Nezinyosi bezingakaqali ukuzokwenana isikhutha nje,
Lapha bekusenamaphupho empumelelo ebesathi ayaqala ayafezeka,
Besise NgamPhuphu asakhula esidlekeni sikamama wethu,
Naye owasishiya sisanuka umswane walibangisa kwelamathongo,
Nawe ngane yakwethu usuyamulandela pho,
Manje sengisele ngiwuswana olulodwana nje,
Isingishiyile ingane yakwethu kuwukuphela kwayo,
Yehla zinyembezi zami ngikwesule,
Ngimubone okokugcina ngimgcine,
Thula moya wami thula

Inhliziyo yami igongobele ngaphakathi kwami,
Izinyembezi zami ziyageleza njengamanzi amdaka,
Amehlo ami omele ubhici njesihlahla esikhala inomfi,
Amanzi amnyama akhukhule kwezwakala,
Ithunzi elimnyama lingigubazele ngasal’ ehlane,
Ilanga lingishonele ezintabeni,
Ngasala ngedwana njengomtshingo owephukile,
Imvu ebengiluswe nayo ihlatshiwe,
Thula moya wami thula

Noma ngiwezwa amazwi endunduzo ezihlotsheni nakubo abangani,
Noma bengithumelele imiyalezo yokuma isibindi,
Kepha ngisakhihla isililo namanje,
Ngibuka igodi esebembele lona okuyilona elizofumbatha inyama namathambo akhe inguna phakade,
Ngiyalibuka ibhokisi lehla kancane kancane lingena emhlabathini lingesenakuvuleka ngimbone okokugcina,,
Lehla njengezinyembezi zami ezihlathini,
Ngiyamuzwa umfundisi esho uthuli othulini,
Ethi sinjengamanzi achithiweyo angasenakubuthwa,
Impela ziyazehlela izinyembezi zami,
Thula moya wami thula

Naba sebeletha ifosholo eligcwele umhlabathi phambi kwami,
Aphinde umfundisi uthuli othulini,
Umlotha emlotheni,
Lapha ngicaphune izinhlamvu zomhlabathi ngazefumbatha ngesandla sami sokudla,
Ze ngimuvalelise ngimembathise ngalo,
Lona lelihlabathi elizoba ingubo yomzimba wakhe inguna phakade.

Ngalo ngithi hamba kahle ngane yakwethu,
Sisele ngemuva nathi asikwazi lapho okhona,
Kepha sinamathemba okuthi uzohlala kahle,
Nathi siyeza lapho sisezithendeni zakho,
Uze wazi ukuthi uzohlala usentendeni yezinhliziyo zethu,
Imilando yakho izohlala isebhukwini yemicabango yethu nsuku zonke,
Asethembe ukuthi uyasizwa lapho okhona,
Ndlelanhle noma singakwenzelanga umphako wendlela kusenesikhathi,
Thula moya wami thula

Akekho obelwazi lolusuku,
Kepha thina esisasele asibheke ophezulu sibonge ukuthi sisaphila,
Nathi luyeza olwethu olungaziwa.
Sonke siyalandela kuleyo ndlela.
Thula moya wami thula.

History: Khumalo

History: Khumalo / Umlando wabantu bakwaKhumaloNjengoba abantu bakwaKhumalo bephuma kuKhumalo obengumnewabo kaMabaso, bezalwa nguMntungwa onguMbulazi, yingalesisikhathi bebesoThaka, lapho beholwa nguKhumalo. Basuka lapho beholwa nguKhumalo behla bayozinza eNquthu, bahlala endaweni yaseMvunyana eNondweni kwehle njalo kuze kuyoshaya eMzinyathi. UKhumalo wabe ke esezala inkosana yakhe uMkhatshwa, yena ozale uZikode. Ngesikhathi abantu bakwaKhumalo sebebuswa nguMagugu kaGasa kaZikode banda baze benabela eBabanango nokulapho uMagugu efike wakha khona ihlalankosi lakhe wathi kuseSikhaleni.

Akahlalanga lapho ubuye wathuthela eNquthu. Simthola esehlukana nabafowabo obekungoDonda noSiwela ebashiya noyise omncane uMashobane noBheje kaMagawozi owayeyibutho likaDloko. Labo Khumalo abebehamba noMashobane sibathola behamba beze bayowela umfula iSikhwebezi. UDonda wase akha umuzi phesheya komfula iSikhwebezi wawetha ngokuthi kuseZizibeni lokhu okwaholela ekutheni uma ehaywa abizwe ngoDonda weziziba. UBheje wakhe owakhe wathi kuseNgome, owabuye waziwa ngokuthi kuseTsheni likaBheje. Kanti noMlotshwa kaSiwela yena wakha owakhe umuzi eduzane kweqguma uMaphonjwana wathi kusoThulini. Ngesikhathi uMagugu eseNquthu, uhlaselwe yiNkosi uShaka wabaleka nabantu bakhe bahlakazeka nezwe lonke.

Isizukulwane sakhe sitholakala eNquthu, eNtinini eTilehe nase (Utrecht) naseDriefontein. Umuntu oqgame kakhulu kwaKhumalo nguMzilikazi kaMashobane. Usocongwe nguZwide kaLanga wakwaNdwandwe ngoba emsole ngokuthi uxwayise iNkosi uShaka efuna ukumbulala. Wambulala uDonda wamnquma ikhanda wayohlobisa ngalo endlini kanina uNtombazi kwaDlovunga KwaNongoma.

Kanjalo noyise kaMzilikazi uMashobane wasocongwa yinkosi uZwide ikhanda lakhe layohlobisa khona kwaDlovunga. UMashobane yena washiya inkosana yakhe uMzilikazi. Lokhu kwenza uMzilikazi agcine ehambile eyokhonza enkosini uShaka ethi uzama ukubalekela ulaka lukaZwide njengoba esanda kwenzakalisa uyise. Lapha KwaZulu uMzilikazi afika wavele waba isilomo enkosini uShaka njengoba iNkosi uShaka wayewathanda amaqhawe, naye-ke waba ngelinye lamaqhawe eNkosi uShaka.

UMzilikazi wabuye wabaleka KwaZulu emuva kokuba eseqembule izinkomo zenkosi uShaka. Wabaleka waze wawela umfula iGwa ehlasela izizwe ayehlangana nazo, wadla izinkomo zazo wazithatha zaba ngaphansi kwakhe. Waqhubeka njalo waze wayofika koTransvaal kodwa akangahlala kahle ngoba abamhlophe bebembona njengomuntu ongahlalisani nabanye abantu othanda impi kakhulu.

Wabaleke wawela umfula uBhalule (Limpopo River) waze wayozinza eZimbabwe lapho babebabiza ngaMatebeke ngoba bengagoduki, befaka amabheshu nezidwaba. Bagcine sebebizwa ngaMaNdebele. Ufike laphaya eZimbabwe wakha umuzi wakhe wathi kwaBulawayo okwabe kuligama lomuzi weNkosi uShaka KwaZulu.

Lowo muzi usulidolobhakazi elingelesibili ngobukhulu khona eZimbabwe. Amadodana akhe okwabe kunguNkulumana oyinkosana noMangwane babanjwa bexoxa ngamasu abayowasebenzisa uma sebebusa emva kokukhothama kukayise.

Lokho akuzange kwehle kahle kuMzilikazi, ubabuze ngamasiko ukuthi bayawazi yini. Wathi kubo lake laphuma yini elinye lisekhona, esho ngoba bezibeka amakhosi yena esekhona. Wathi abendiswe wabuye washintsha umqondo wathi abayiswe KwaZulu beyofundiswa amasiko. Bahamba ke nezancinza zabo, amakhosikazi nabantwana. Ohambweni lwabo behlukana endleleni ngoba uzalo lukaNkulumana kunamuhla luyatholakala eBotswana.

Oluka Mangwane lona lutholakala eFree State naseMpumalanga Province. Laphaya eNgome uBheje nabantu bakhe sibathola sebehlaselwa yinkosi uShaka. Kuleyompi iNkosi uShaka wayebambisana nabengwadi bephethe izibhamu kwathi abakwaKhumalo bayazama ngamatshe bebajikijela kwanhlanga zimuka nomoya, kwasho khona ukuthi bebengazibekile phansi abengwadi ngemijojantaba.

Izibongo Eziphuma KwaKhumalo

Zingaphezu kwama 95 izibongo eziphuma kwaKhumalo. Lapha sizobheka ukulamana kwabantu bakhona.

UMbulazi wazala uMntungwana yena owazala uKhumalo ozala uMkhatshwa noMangethe. UMkhatshwa wazala uZikode owazala uGasa, uMashobane noMagawozi (Dlomo). UGasa wazala uMagugu, Donda noSiwela. USiwela wazala uMlotshwa yena owazala uMbophe noMphazima owabe eyinyanga yezulu. KuMphazima yilapho kuphuma khona abantu bakaNkosi ababizwa ngoDlangamandla.

Indlu yaseMahlangeni (Utrecht)

UMagugu kaGasa wazala uMthentisi, uManjobo noNkonyeni. UMthenteni wazala uQomintaba, uNhlaka (uzalo lwakhe lulaphaya eDlebe, Nkonjeni, Nongoma naseMahlabathini idlinza lakhe likwaDuvela). UQomintaba wazala uSabulawa yena owazala uWillem ozala Enock yena ozala iNkosi uLaduma. UNkonyeni wazala uMzungezi owazala uMgabashe ozala uDikida.

Indlu yaseSizibeni

UDonda wazala uMaqandela yena owazala uMbiyane, uMangwane, uGqogqa nabanye. UMbiyane wazala uManzini owazala uSobanqandi noMzondeni. USobanqandi wazala uMajubane noDakwa. uMzondeni wazala uPhefeni noNkwelo. uPhefeni wazala uNqabayembube. UNkwelo wazala uMshikane. UMajubane wazala uMbuzi noNdweshe. UDakwa wazala uMhlathi noMamba.

Indlu kaBheje (eNgome)

UMagawozi wazala uBheje yena owazala uMqhethi ozala uKhezi, ozala uMsayeya yena ozala uSibanda owazala uMeshu.

Indlu kaManjobo (eNondweni)

UManjobo wazala uSobhuza, uMgitshwa, uMshanananda, uNdengezi, uLugede noMnyanda. USobhuza wazala uMhlangane, uMbuyana, uMnguni, uNtoyani, uSigqoko, uMzila noNdophi. UNdophi wazala uMajana. UMzila wazala uMbhukudu kwathi uMnguni yena wazala uSonkamfu noMbuyana wazala uGabangani. Inkosana yakhe uSobhuza uMhangane yazala uNgulwane emzini wakhe kwaDidwayini, yena owazala uHomfu.

Indlu kaMzilikazi (KwaBulawayo eZimbabwe)

UMashobane wazala uMzilikazi yena owazala uNkulumane, uMangwane noLobengula. ULobengula wazala uLobila, uMphezeni noSidonjwa yena wazala uCaiphas. ULobila wazala uBanyana ozala uSikokwana.

Ezinye izibongo eziphuma kwaKhumalo

Nkosi – Dlangamandla

Shembe

Dubazane

Mabaso

English Summary

MaShobane was Mzilikazi’s father who was killed by Zwide. Mzilikazi decided to go and serve Shaka trying to flee from Zwide’s wroth after having killed his father. He became very popular and Shaka liked him since he was a great hero and he became one of Shaka’s trusted men. He was then later forced to flee from Shaka because he stole Shaka’s cattle that were meant to be brought to Shaka. This made the king very upset and he was very unhappy about this action. He ran until he reached Zimbabwe and the Khumalo’s are found all along this trail because of this situation that happened between Shaka and Mzilikazi.

Izithakazelo zakwa-Khumalo

Mntungwa,
Mbulaz’omnyama,
Nina bakaBhej’ eseNgome,
Nin’ enadl’umuntu nimyenga ngendaba,
Nin’ enadl’ izimf’ezimbili ikhambi laphuma lilinye,
Lobengula kaMzilikazi,
Mzilikazi kaMashobana,
Shobana noGasa kaZikode,
Zikode kaMkhatshwa,
Okhatshwe ngezind’ izinyawo nangezimfushanyana,
UMkhatshwa wawoZimangele,
UNyama yentini yawoZimangele
Mabaso owabas’ entabeni kwadliwa ilanga lishona,
BaNtungw’ abancwaba,
Zindlovu ezibantu,
Zindlovu ezimacocombela,
Nin’ abakwaMawela owawel’ iZambezi ngezikhali,
Nin’ abakwaNkomo zavul’ inqaba,
Zavul’ inqaba ngezimpondo kwelaseNgome zahamba,
Nin’ enalukudl’ umlenze kwaBulawayo,
Mantungwa Aluhlaza,
Mantungwa Amahle,
Bantwana benkosi,
Nin’ abakwaNtokela,
Inkubele abayihlabe ngamanxeba,
Abakhule ngezinyawo ezimfishanyana nezimaqhukulwana,
Inyang’ abathe beth’ ifil’ uZulu kanti isiyetheswe,
Yetheswe ngoNyakana kaMpeyana,
UBando abalubande balushiy’ uZulu,
UNtshwintshwintshwi kaNoyanda noNdaba,
UNkone evele ngobus’ emdibini,
Maqhaw’ amakhulu!

Page 2 of 4

Powered by WordPress & Theme by Anders Norén

error: