clan names 💙 clan history 💯

izithakazelo

Ama-Qwathi

Want a t-shirt with your clans? click here to see pictures

Mqwathi
Bangula, Dumba, Mhotho, Cakeni, Bhabha, Sxolothi, Sximba, Bhaxane, Nzothwa, Qhinebe, Qolo, Zikhali, Jojo, Tiyeka, Butsolo beentonga, Qoma, Siqo, Nyoyela/NgogelaAMAQWATHI

———————

Ah! Nkomo zikaXesibe,

zikaJojo,

zikaMtshutshumbe, ogqaz’ indlel’

ebhek’ ebuNguni.

UbuQwathi ayisiso isiduko. Koko bubuhlanga nesizwe esavela ku

Mtshutshumbe ozalwa nguMthetho ka Hlabe ka Nondzaba

wamaXesibe. UMtshutshube uthe emva kokuba olukule, wasokwa

nguyise umthetho ngenkomo. Mtshutshube lowo wayithiya igama

elinguQwathi loonkomo.

Emva kweminyaka embalwa, uMtshutshube waphuma kumaXesibe

wayokuzimela emQanduli kwiminyaka yoo 1660. Isizwe sakhe

wasithiya ngalankomo nyokuqala asokwe ngayo nguyise uMthetho,

ozalwa ngu Hlabe, ozalwa ngu Nondzaba. Wathi ngamaQwathi.

Kwiminyaka yoo1680 amaQwathi ayephantsi kokumkani uDlomo

afudukela eNgcobo, apho ikomkhulu lamaQwathi likhoyo ngoku.

Abazala bamaQwathi ngama Mpondo, Mpondomise namaXesibe.

AmaQwathi akamaninzanga kodwa aziwa uMzantsi wonke

nganamandla, ukukhohlakala nokungakathandi kuphathwa,

isikakhulu ngabacinezeli.

AmaQwathi aneziduko ezininzi. Nazi ezinye zazo:

*AmaDikela, Noni, Ntswayibane

*AmaTshaba

*OoSdindi

*AmaBangula, Dumba, Mhotho, Cakeni, Bhabha

*OoBhulangwe

*OoBhose

*OoNzolo

*OoNcayi

*OoNtondo

*AmaKhombayo

*OoMkhondweni

*AmaVumbe

*AmaKhebesi, Nomdayi

*AmaMvala,

*AmaDabisa

*OoS’ximba baka Sixolithi

Nezinye. AmaQwathi angakwazi ukungenana andiselane ukuba

iziduko azifani. Umzekelo: UmQwathi uDikela angendela

kumQwathi uSidindi. Njalo njalo.

Ezona nkosi zamaQwathi zaziwayo ngu Stokwe ka-Ndlela

owayesilwa nabelungu,

UDalasile kaFubu, noFubu ubuqu (owalwa waze wabulala

uRharhabe nonyana wakhe uMlawu ngo 1782 bekhusela ikomkhulu

iNgcobo.

Unkosi Fubu nonyana wakhe uDalasile baphinda banqanda amanzi

engena endlini bezokuvingcelwa ngumkhosi ka Madzikane inkosi

yamaBhaca ngo1824. MaBhaca lawo ayebaleka umkhosi ka Tshaka

la Senzangakhona ka Zulu.

Baphinda bohlula baze babulala unkosi Matiwane wamaNgwane

ayebaleka imfecane eleqwa ngu Tshaka ngo 1828. AmaNgwane ade

abaleka ayokufika kwilizwe ekuthiwa yi Tanzania namhlanje. Lawo

athi asala ngemva aatshatyalaliswa aphela tu nguTshaka ka

Senzangakhona ka Zulu nomkhosi wakhe.

Kwiminyaka yoo 1860 amaQwathi nama Mpondomise aadibanisa

umkhosi eseka ukuhlasela abelungu. Hlaselo olo alwahamba

ngohlelo ngenxa yemipu yabelungu. Kodwa kwafumaneka umfundisi

womlungu ofani ingu Hope we mission ekufutshane wabulawa.

Abelungu bafunga besithi bazakwenza umzekelo ngokubulala

wonke umntu ongumQwathi noliMpondomise. Baza phantsi ko

General Elliott (okuthiywe ngaye la dolophana i Elliott) babula

phantse batshabalalisa wonke amaMpondomise. Kodwa zona

iinkosi zawo amaMpondomise zaatshatyalaliswa zaphela apho.

Kungoku nje amaMpondomise akana zinkosi. Ahamba ezoyamanisa

neenkosi zezinye izizwe.

AmaQwathi axhathisa wona, kodwa nzima. Isizwe sathi saa

sileqwa ngemipu ka General Elliott nomkhosi wakhe. Amanye

amaQwathi abaleka ayonxusa kumaTlokwa (isiduko sabeSuthu)

kwindawo eyi Tlokweng (Mount Fletcher). Kuqikelelwa ke ukuba

laaphuma apho igama elithi Dikela. Ngoba ngokwemveli

lelesiSuthu. Lithetha ukuthi “Tshona”.

Amanye anyuka aya emsini kuTshaka, owayeguba kwasizwe sifuna

ukuziphatha, azibiza ukuba angoo Ndlela (ngenkosi uNdlela).

Avuma ukuba angamaZulu phantsi ko Tshaka.

AmaQwathi sisizwe esincinci kodwa esingazange sohlulwa kude

kubelapha phantsi kwenkosi uZwelakhe.Ama-Qwathi atholakala eMpumakoloni bakhuluma ulimi lwesi Xhosa. Izibongo zabo aziphelelanga lapha ngoba banokuthi basebenzise igama likakhokho njengesibongo. Uma ufuna ukuqonda umuntu wakhona ukuthi ungubani ngqo buza isiduko sakhe.

Previous

Khambule, Khoza, Sibiya, Jali

Next

Mbatha, Dladla, Mbeje Praisenames

16 Comments

  1. Masi

    Amaqwathi akazange abaleke Engcobo koko anda adlulela ezintabeni eCala , Ladyfrere, Takastaad, ect.

  2. Amanzolo ngo nzila ka ndzothwane
    Sithike

    Umqwathi umnzolo unzila ka ndzothwane iinkonjan’ezimnyama ezidada emafini zicande iziziba zibuye nodaka ukhasa ukhasela ngase mntwini umadli nkowane ngenkani angayihlanzi ungamniki noba seyifuna u’Nomatyala uma’Lawana into zika’Mnyamana into zika’Mtshutshumbe….etc
    Ndiphel’apho nam

  3. vuyolwethu mose

    Ndingu vuyo Mose
    Ndicelwa ukucaciselwa ngoMqwati Oontondo

  4. Ntombifuthi Ncambaca

    Ngubani udumba ingubani uNobangula

  5. Mandla Mankantshu

    Xa uzithuthu ke uthini kuba zininzi iziduko zesiQwathi. ?

    • Ntombifuthi Ncambaca

      Molweni mna bendicela ukucsciselwa ngo Dumba uba ithini mvelaphi yakhe okanye uDumba uzalwa ngubani

      • S. Ntibane

        UNobangula yintombi Ezalwa kwindlu- yamaqhwathi, Unobangula ke Uzala U Dumba No Bhose,

        • Mandla Mankantshu

          Ndizibiza zonke iziduko zama Qwathi. Ndithi..ndingu mQwathi uDikela…uDumba kaNobangula. Kodwa kuyafuneka kuyo yonke lonto ndiyifakile indawo ethetha ngowam umnombo…ethi Mandla kaMankantshu …kaMoyikweni…kaMnxu…utata katata katata….ukhokho wam

      • Masi

        uDumba uzalwa nguNobangula oyintombi eyodwa phakathi koDikela, Sidindi, Mntshaba, Bhulangwe, Ntondo. Kuthe ekukhuleni kwakhe uDumba wenza inyala ngokumithisa udade wabo……ndingakubhalela ibende imbali qha ixesha andinalo

  6. iliwa

    cela ucacisele ngomnobo ka Ntswabane, uba uzala bani ozala bani

  7. Sizane Tonga

    I want to know more about the Tonga surname i would appreciate it if you get back to me,thanks.

    • David Senzo

      Enlighten me about senzo surname

  8. Kgomotso MaBlankwe Maseti

    AMAQWATHI
    ———————

    Ah! Nkomo zikaXesibe,
    zikaJojo,
    zikaMtshutshumbe, ogqaz’ indlel’
    ebhek’ ebuNguni.

    UbuQwathi ayisiso isiduko. Koko bubuhlanga nesizwe esavela ku Mtshutshumbe ozalwa nguMthetho ka Hlabe ka Nondzaba wamaXesibe. UMtshutshube uthe emva kokuba olukule, wasokwa nguyise umthetho ngenkomo. Mtshutshube lowo wayithiya igama elinguQwathi loonkomo.

    Emva kweminyaka embalwa, uMtshutshube waphuma kumaXesibe wayokuzimela emQanduli kwiminyaka yoo 1660. Isizwe sakhe wasithiya ngalankomo nyokuqala asokwe ngayo nguyise uMthetho, ozalwa ngu Hlabe, ozalwa ngu Nondzaba. Wathi ngamaQwathi.

    Kwiminyaka yoo1680 amaQwathi ayephantsi kokumkani uDlomo afudukela eNgcobo, apho ikomkhulu lamaQwathi likhoyo ngoku. Abazala bamaQwathi ngama Mpondo, Mpondomise namaXesibe.

    AmaQwathi akamaninzanga kodwa aziwa uMzantsi wonke nganamandla, ukukhohlakala nokungakathandi kuphathwa, isikakhulu ngabacinezeli.

    AmaQwathi aneziduko ezininzi. Nazi ezinye zazo:
    *AmaDikela, Noni, Ntswayibane

    *AmaTshaba

    *OoSdindi

    *AmaBangula, Dumba, Mhotho, Cakeni, Bhabha

    *OoBhulangwe

    *OoBhose

    *OoNzolo

    *OoNcayi

    *OoNtondo

    *AmaKhombayo

    *OoMkhondweni

    *AmaVumbe

    *AmaKhebesi, Nomdayi

    *AmaMvala,

    *AmaDabisa

    *OoS’ximba baka Sixolithi

    Nezinye. AmaQwathi angakwazi ukungenana andiselane ukuba iziduko azifani. Umzekelo: UmQwathi uDikela angendela kumQwathi uSidindi. Njalo njalo.

    Ezona nkosi zamaQwathi zaziwayo ngu Stokwe ka-Ndlela owayesilwa nabelungu,

    UDalasile kaFubu, noFubu ubuqu (owalwa waze wabulala uRharhabe nonyana wakhe uMlawu ngo 1782 bekhusela ikomkhulu iNgcobo.

    Unkosi Fubu nonyana wakhe uDalasile baphinda banqanda amanzi engena endlini bezokuvingcelwa ngumkhosi ka Madzikane inkosi yamaBhaca ngo1824. MaBhaca lawo ayebaleka umkhosi ka Tshaka la Senzangakhona ka Zulu.

    Baphinda bohlula baze babulala unkosi Matiwane wamaNgwane ayebaleka imfecane eleqwa ngu Tshaka ngo 1828. AmaNgwane ade abaleka ayokufika kwilizwe ekuthiwa yi Tanzania namhlanje. Lawo athi asala ngemva aatshatyalaliswa aphela tu nguTshaka ka Senzangakhona ka Zulu nomkhosi wakhe.

    Kwiminyaka yoo 1860 amaQwathi nama Mpondomise aadibanisa umkhosi eseka ukuhlasela abelungu. Hlaselo olo alwahamba ngohlelo ngenxa yemipu yabelungu. Kodwa kwafumaneka umfundisi womlungu ofani ingu Hope we mission ekufutshane wabulawa. Abelungu bafunga besithi bazakwenza umzekelo ngokubulala wonke umntu ongumQwathi noliMpondomise. Baza phantsi ko General Elliott (okuthiywe ngaye la dolophana i Elliott) babula phantse batshabalalisa wonke amaMpondomise. Kodwa zona iinkosi zawo amaMpondomise zaatshatyalaliswa zaphela apho. Kungoku nje amaMpondomise akana zinkosi. Ahamba ezoyamanisa neenkosi zezinye izizwe.

    AmaQwathi axhathisa wona, kodwa nzima. Isizwe sathi saa sileqwa ngemipu ka General Elliott nomkhosi wakhe. Amanye amaQwathi abaleka ayonxusa kumaTlokwa (isiduko sabeSuthu) kwindawo eyi Tlokweng (Mount Fletcher). Kuqikelelwa ke ukuba laaphuma apho igama elithi Dikela. Ngoba ngokwemveli lelesiSuthu. Lithetha ukuthi “Tshona”.

    Amanye anyuka aya emsini kuTshaka, owayeguba kwasizwe sifuna ukuziphatha, azibiza ukuba angoo Ndlela (ngenkosi uNdlela). Avuma ukuba angamaZulu phantsi ko Tshaka.

    AmaQwathi sisizwe esincinci kodwa esingazange sohlulwa kude kubelapha phantsi kwenkosi uZwelakhe.

    • Nompumelelo

      Ndicela caciselwa ngamanzolo okanye ndithuthelwe …Enkosi

      • Mtshotana Zukisani

        Amanzolo ngo nzila ka ndzothwane
        Sithike

        Umqwathi umnzolo unzila ka ndzothwane iinkonjan’ezimnyama ezidada emafini zicande iziziba zibuye nodaka ukhasa ukhasela ngase mntwini umadli nkowane ngenkani angayihlanzi ungamniki noba seyifuna u’Nomatyala uma’Lawana into zika’Mnyamana into zika’Mtshutshumbe….etc
        Ndiphel’apho nam

    • Moeketsi Ngcuka Sani

      Ndingathanda ukwazi iziduko zaMadikela,Noni,Ntswaybani

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Powered by WordPress & Theme by Anders Norén

error: