clan names 💙 clan history 💯

izithakazelo

Category: Umlando Page 3 of 9

AbakwaMdleleni 😍 Mdleleni History 😍 Umlando Mdleleni

AbakwaMdleleni 😍 Mdleleni History 😍 Umlando Mdleleni 😍 Izithakazelo zabakwa  Mdleleni
Mbulazi
Mkhatshwa
Zikode
Mashobana
Mdleleni
Abantu bakwaMdleleni bangaMantungwa,baphuma kubantu bakwaKhumalo. UMdleleni okwaqanjwa ngaye isibongo wabe engumfowabo Mzilikazi, eyindodana kaMashobana njengabo oNzeni, oMzilikazi, oNgonyama oGquqgu nabanye. Imizi kaMashobana kwakuseNdinaneni kwabo Mzilikazi, eNyandeni kwabo Ngonyama owazala abakwaNyandeni, kanye naseNsingweni kwabo Mdleleni . UMashobana wayezele kakhulu izintombi, esengabala kuzo oNozipholo(uMafungwase), uNtanase, uNozinhlwathi(owagana uSikhunyane Dlamini eSwazini, wayengowaseNsingweni), uNgiyalila, uNozinyanga nabanye.
Lesi sizwe saMantungwa saqanjwa ngokhokho waso uMntungwa kaMbulazi. UMntungwa wazala uMabaso endlunkulu noKhumalo ekhohlo. UMabaso wazala uNyathi emzala nendodakazi kaLudwaba wakwaMajozi.UNyathi wazala uMthiyane. KuMabaso kwaphuma abeNtungwa ‎bakwaMabaso. Kuso lesi sibongo sakwaMabaso kwabuye kwakheka ezinye futhi izibongo ezifana nesakwaHlanguza, esakwaMlilo nezinye.
UKhumalo wazala uMkhatshwa owazala uZikode, uZikode wazala uGasa uMashobana noMagawozi nabanye.UGasa wazala uMagugu, uDonda kanye noSiwela owazala abakwaNkosi Ndlangamandla. UMashobana wazala uMdleleni okwaqanjwa ngaye isibongo sakwaMdleleni, uMakhatha,uNzeni, uMzilikazi, nabanye. Kuthiwa uMdleleni nguyena owayemdala kuwo wonke amadodana kaMashobana. Kuthiwa wayemdala impela kangangokuthi wayengamzala nomnawakhe uMzilikazi. Phela naye uMashobana kuthiwa wayemdala impela, emdala nakoDonda.
Ngesikhathi iLembe lixabane nenkosi uMzilikazi lake lamyeka uMdleleni, langamhlasela. Waze wahlaselwa nguMbomboshe omnyama(iSilo uDingane), selikhotheme iLembe eleqa amanye. Ingxabano phakathi kweLembe nenkosi uMzilikazi yabangwa izinkomo ezazidliwe kubeSuthu bakaHanesi ngaseHarrismith ithunywe yiLembe.

Ngaleso sikhathi inkosi uMzilikazi yabe ingenye yezinduna zeNgonyama uShaka, yayingakabi inkosi. Kuyaziwa ukuthi mandulo kwakuthi uma iqhawe leNgonyama lidle izinkomo enkosini ethile lezo nkomo lalizethula zonke kuleyo Ngonyama esuke ilithumile /esuke ibusa. Kwakuba yiNgonyama-ke eklomelisa lelo qhawe elidle izinkomo.

INduna yeLembe uMzilikazi(owagcina naye eseyiNgonyama)wagodla ezinye zezinkomo ayezidle kuBeSuthu wangazethula kokaNdaba. Kanti kuzogijima umnewabo uNzeni kaMashobana ayobikela okaNdaba ukuthi ezinye zezinkomo umnwakhe wedlule nazo waziyisa kubo eNdinaneni.
Kuthiwa wathi uma ebuzwa ukuthi kungani engazethulanga zonke izinkomo wakhombisa okukhulu okwedelela. Laphaka impi iLembe yayohlasela eNgome lapho kwakwakhe khona abakwaKhumalo. Kwaliwa impi eyaliwa iziwombe ezimbili.
Isiwombe sokuqala wakwazi ukusinqoba umfoka Mashobana. Kwesesibili kuthiwa wanqotshwa.Kuyilapho -ke athatha isinqumo sokuthi abhekise amabombo enhla. Kwakuwunyaka ka1821 ngenkathi iNgonyama uMzilikazi isuka kwaZulu.
Yasuka yabheka enyakatho, yakha amadlangala endaweni yaseNtabazwe (Harrismith), yathi uma isuka eNtabazwe yabheka ngaseEmerlo ihamba ihlasela ezinye izizwe ngenhloso yokuzakhela ubungonyama. Yakha umuzi waseKuphumuleni ngasesiphethwini soBhalule(Oliphant River) khona eErmelo okwaqanjwa ngawo ilokishi lakhona i-Pumula.
Yahlala eEmerlo kusukela ngonyaka ka1822 kwaze kwaba unyaka ka1825 lapho eyabhekisa amabombo eMosega (Zeerust) yafika yakha amahlalankosi ayo uMkhwahla (induna kunguMkhaliphi Khumalo), uMncwazi (induna kunguMtotobi Mabaso) kanye neGabeni (induna kunguMaqhekeni Sithole). Yahlala kwelabeTswana yaze yasuswa amabhunu kaHendrick Poitgetier ngoLwezi 1837 ngemuva kokushiswa kweGaba, uMkhwahla, kanye noMncwazi ishiswa ngamabhunu kaPoti.
UMdleleni wahlala kwaZulu waze wadudulwa nguVezi(iSilo uDingane) efela izono zomnawa wakhe uMzilikazi. Impi kaVezi yamdudula uMdleleni yaze yayomuweza umfula uMthamvuna . Kuyileso sizathu-ke abantu bakwaMdleleni bande kakhulu kwaXhosa. Esendeni lakhe uMdleleni kwabuye kwaphuma abakwaNyawose esisazobuye sixoxe ngabo.
Liyavela igama lomuzi waseNsingweni ezibongweni zeSilo uDingane uma kuthiwa
‘ Bantu baseNsingweni ninezindaba!
Gijimani ngazo zonke izindlela
Niyobikela abakwaMashobana’
Ukuthi lukhulu luyeza luyanyelela
Silufanisa noPhunga noMageba’
Kanti nalo elikaMdleleni liyavela uma kuthiwa
‘Omemeze amaNtungwa akwaSokhumalo
Kasabela uMdlleleni kwasabela uMakhatha’
UMakhatha lona wayengowaseNsingweni elama uNozinhlwathi emnhlane. UNzeni wayezalwa yintombi yakwaMkhwanazi okaBebesi, yena-ke wayelanywa nguNoziwawa. Kuthiwa uNzeni naye wayemdala kakhulu kuMzilikazi. Isenzo sakhe sokuceba umnewabo eNgonyameni uShaka yisona esaholela ekutheni agcine eseyiswe kwagoqanyawo ngumnewabo uMzilikazi, efela bona ubumpimpi.
Liyavela igama likaNzeni ezibongweni zeNgonyama uMzilikazi uma kuthiwa
‘Indaba yenziwe nguNzeni kaSokhumalo
Wazingela ngasemoyeni esikhaleni sikaBhejane
UNakane lwamnamathela emhlane lwamanakashela
Lwaze lwayogqebhuza ngophondo iNtubeni
INkomo zabeNtungwa zenza inqaba
Zagqibula inqaba ngezimpondo
Ngoba zavula iNgome ngezimpondo zahamba”
nguMzilikazi lowo!
ONakane wuhlobo lwezibawu oluthi uma lutinyele inkomo noma umuntu lowo muntu noma leyo nkomo ivele iphathwe isifo se’Nagana disease’, isiphetho kuba ukufa ngoba isifo sonakane aselapheki.
INtubeni ngenye yemizi yeNgonyama uMzilikazi, lowo muzi wawakhelwe kwelaseNgome.
Abantu bakwaMdleleni basabazisa kakhulu ubuhlobo babo nabakwaKhumalo kangangokuthi abaganani nokuganana. Nezithakazelo zabo zifana nse nezakwaKhumalo. INgonyama uMzilikazi yaphinde yayivusa futhi imizi kayise iNdinana kanye neNsingo iwuvusela eNtilasifali.Induna yaseNdinaneni kwakunguMbhungwana kaNyanzamakhanda Mashazi, kwathi ngemuva kokufa kukaMbhungwana induna kwaba nguMfangilele kaMbhungwana. AbakwaMashazi bangaMantshali, phela uMashobana wayezalwa isithole sakhona eMantshalini ingakho indodana yakhe uMzilikazi yayiwakhonze kakhulu aMantshali, ayengomzala bayo.
Induna yaseNsingweni ngesikhathi seSilo uMzilikazi kwakunguSomabhulane waseMaHlutshini.
Izibongo ezihlobene nesakwaMdleleni
Mabaso
Hlanguza
Khumalo
Nkomo
Ngubeni
Ntshona
Mahlambi
Khulu
Macozoma
Mvambi
Phukwana
Phenduka
Nkosi Ndlangamandla
Nyandeni
Nyawose
Cosa
Manzana
Mdletye
Nezinye eziningi

AbakwaMtirara 😍 Mtirara Clan History 😍 Mtirara Clan Praises 😍 Izithakazelo zabakwa Mtirara

AbakwaMtirara 😍 Mtirara Clan History 😍 Mtirara Clan Praises 😍 Izithakazelo zabakwa Mtirara
Nina bakaNdaba ngiyameba ngimuke naye, ngimbuke kuze kwehle izinyembezi kube sengathi ngibuka isihlahla somdlebe! Enhla nasezansi ngiyabingelela egameni lomlando wakithi kwaMalandela.
Namuhla sizobheka isibongo sakwaMtirara. Laba bantu bakwaMtirara bangaBathembu baseRhoda, bahlobene nabantu bakwaMvelase, Matanzima, Dal‎ingyebo, nabanye.  NgesiZulu isibongo sakwaMtirara siphinyiswa ngokuthi ‘Mthihaha’. Kukhona nomsakazi wakhona kwaMtirara odlala kuMetro FM, igama lakhe nguPaul Mtirara.
Abantu bakwaMtirara akuwona amaXhosa ngokwendabuko. Imvelaphi yabantu bakwaMtirara ikwaZulu eQhudeni. Laba bantu bakwaMtirara bangabesende lika Ndilo umfowabo omncane kaMvelase. Bobabili babengamadodana kaMthembu owazala bonke aBathembu jikelele. Kuthiwa kwaba khona ukungaboni ngaso linye phakathi kukaMvelase kanye nomnawakhe uNdilo. Leyo ngxabano yaholela ekutheni uNdilo adube ikhaya abhekise amabombo entshonalanga ayokwakha phakathi komfula uMzimkhulu neKoloni yaseKapa.
Ngesikhathi sombuso weLembe abantu bakwaMtirara babebuswa inkosi uNgubengcuka owabe engumzukulu kaNdilo waseBathenjini. Igama lomuzi wakhe kwakuse Mgwali.   Inkosi uNgubengcuka yazala indlalifa yayo ogama layo kwakunguMtirara iyizala kuNdlunkulu wayo uNonesi indodakazi yenkosi uFaku yaseMampondweni. Kwenye indlu inkosi uNgubengcuka yazala uMnqameni.  Inkosi uNgubengcuka yakhothama ngonyaka ka 1830.
Ngaleso sikhathi uMtirara okwaqanjwa ngaye isibongo wayesemncane kakhulu ngakho-ke ubukhosi bathabathwa nguJoyi umnewabo wenkosi uNgubengcuka owabusa njengeBambabukhosi likaMtirara wayesakhula. Ngenxa yezimpi zakwaZulu ezazishisa bhe ngaleso sikhathi uJoyi ebonisana noNonesi unina kaMtirara bakubona kukuhle ukuthi bafuduke babheke ngase ngaseRhodana endaweni eyaziwa manje ngokuthi iseLady Frere,kwakungunyaka ka 1838 ngaleso sikhathi kanti kwaZulu kwabusa uVezi.
Nakhona eLady Frere abahlalanga isikhathi eside ngoba baphinda bafuduka bayokwakha ngase mfuleni iNdwe endaweni eyaziwa manje ngokuthi ikwaGqebenya. Ngaleso sikhathi isizwe sasesiholwa nguNonesi luqobo ngoba uJoyi wayeseshonile, kanti noMtirara wayesemncane engakakulungeli noma engakafiki ezingeni lokubusa.
Kwathi ngonyaka ka 1840 wagcotshwa -ke uMtirara njengenkosi. ‎Ihlalankosi lakhe lalisendaweni yaseRhodana. Inkosi uMtirara yazala amadoda amaningi kodwa kwagqama abathathu nje kuphela. Lawo madodana ngo Ngangelizwe (inkosana), uRhaxoti Mathanzima (ekhohlo) kanye no Mthanta(iqadi).
Inkosi uMtirara yakhothama ngowezi 1855 ngaleso sikhathi indlalifa yayo u Ngangelizwe yayisencane ngakho-ke uGogo wayo uNonesi waphinde wayebambela futhi nayo. UNgangelizwe wagcotshwa ngowezi 1860 nokwathi ngemuva kokugcotshwa kwakhe wakhetha okuyovusa umuzi kayisemkhulu wakhe uNgubengucuka waseMgwali. UGogo uNonesi yena wakhetha ukuqhubeka azihlalele ngase Gqebenya no Mathanzima. KuMathanzima kwabuye kwakheka obunye futhi ubukhosi maBathembu obaziwa ngokuthi ‘amaHala’. Lobo bukhosi namuhla busendaweni yaseCofimvamva.
Kwathi ngemuva kokudliwa kwendawo yaseCofimvamva idliwa ngamaMaGcaleka kwaqokwa inkosi uMathanzima ukuba kube yiyona nkosi yesizukulu sikaMtirara, wachithwa kanjalo uNgangelizwe.
Inkosi uMathanzima yalandelwa indodana yayo inkosi uMhlobo eyalandelwa inkosi uMvuso eyalandelwa umnewabo uDalubuhle owayebambele inkosi uKaizer Mathanzima eyayisakhula. Aah! Daliwonga!
Enye ingxenye yesizwe sakwaMathanzima nansiya endaweni yaseMbembesi ezweni laseZimbabwe. Yona-ke yayifike kuleliya zwe ilethwa nguCecil Rhodes wamaNgisi ngenhloso yokuzophazamisa umbuso weSilo sakwaBulawayo inkosi uLobhengula kaMzilikazi.
Inkosi uKaizer Mathanzima yabekwa ngonyana ka1966, yabusa kwaze kwaba unyaka ka2003 nokuwunyaka eyakhothama ngawo. Aah! Daliwonga!!
 Yona-ke inkosi uKaizer Mathanzima yalandelwa umzukulu wayo uLwandile kaMthetho kaRhaxoti Mathanzima ka Mtirara. Ah! Zwelenkosi!
AbakwaDalindyebo
 ABathembu bakwaDalindyebo nabo baphuma kuNdilo umnawakhe kaMvelase. Bona-ke baphuma endlini encane nokuyindlu kaNtongakazi owalandelwa inkosi uBhomoyi owalandelwa inkosi uCedume owalandelwa inkosi uMnqunti owalandekwa inkosi uNtoyi owalandelwa inkosi uNxeko. UNxeko walandelwa inkosi uDlomo owanqoba umfowabo uHlanga empini yaseMsana kubangwa ubukhosi. Inkosi uDlomo yalandelwa inkosi uHala eyalandelwa inkosi uMadiba eyalandelwa inkosi uTato eyalandelwa inkosi uZondwa eyalandelwa inkosi uNdaba ‎. Inkosi eyayibusa ngonyaka odlule inkosi Buyelekhaya Dalindyebo. Aah!  Zwelibanzi!

AbakwaNzimakwe 😍 Mzimakwe Clan Praises 😍 Izithakazelo zabakwa Mzimakwe

AbakwaNzimakwe 😍 Mzimakwe Clan Praises 😍 Izithakazelo zabakwa Mzimakwe
AbakwaNzimakwe
Abantu bakwaNzimakwe bangabeSuthu ngokwendabuko. Ukhokho walaba bantu bakwaNzimakwe kwakunguMachi igama lakhe, lendoda yayiphila kudala kakhulu kanti ibuye ibe ukhokho wabantu bakwaXolo,Dlezi,Phehlukwayo, Machi, Ngutshana, Sabela nabanye. Laba bantu bakwaNzimakwe babuye baziwe‎ ngokuthi bangaMaphehlukwayo nokuligama likakhokho wabo okuthiwa wayengomunye wamadodana kaNzimakwe.
Elinye igama likaMachi kwakunguNtamonde. UMachi endlini yasekhohlo wazala Thango owazala uMbokodo owazala uNdaba owazala uNzimakwe. Kwenye indlu uNdaba wazala uDlezi noNgcukama. Endlunkulu uMachi wazala uNgeleka owazala abakwaChezi kanye nabakwaMachi.
Ngenkathi isizwe samaPhehlukwayo sifika kwaZulu saqala sazinza ngaseHighflats endaweni yaseNtimbankulu. Nakhona abahlalanga isikhathi eside kuleya ndawo, bashesha bafudukela ngaseMtwentweni ngaseningizimu yomfula uMzimkhulu.
Ohambweni lwabo babekade bakanye nabakwaNgceleka,Machi, Chezi, Xolo, nabakwaDlezi. AbakwaNzimakwe baphinda bafuduka sebebodwa bawela umfula uMpenjathi bayokwakha endaweni eyaziwa manje ngokuthi ikwaNzimakwe enyakatho yedolobha i-Port Edward. ‎
AbakwaMachi bagcina bezinze endaweni eyaziwa ngokuthi ikwaMachi buqamama nedolobha laseHarding

Kwathi ngonyaka ka 1842 inkosi yamaJali(Ngcolosi) uMphikwa Jali yawela uMthavuna yayocela ukusikelwa indawo yokwakha esizweni saMachi. Nempela yayithola indawo yokwakha iyisikelwa yinkosi uMbonwa Machi eyabe ibusa isizwe sakwaMachi ngaleso sikhathi.

Izithakazelo zakwaNzimakwe
Phehlukwayo
Mbumba
Nyawo zimhlophe
Joba

Abakwa Mkhize 😍 Umlando wabakwa Mkhize

Mkhize

AbakwaMkhize baluzalo luka Langa Samuketi, okusho ukuthi bahlobene kakhulu nabakwaDlamini nabakwaNdwandwe.

Kuthathe eside isikhathi babizwa ngokuthi abaseMbo, okusho ukuthi bangabaMbo-Nguni. Umuntu ongukhokho noma okubizwa ngaye abaseMbo kwabe kunguMumbo owayeluzalo lukaNguni owayengowase kabazwe lena koCameroon-Congo. UMumbo wathatha abantu bakayise wabheka nabo ngasempumalanga nezwekazi iAfrika okuseKenya namuhla. Wafike wahlala endaweni eyaqanjwa ngegama lakhe kwathiwa EMBU, isekhona namanje le eKenya.

Ukwahlukana kwabaMbo kwenzeke ngezoikhathi zofuduko lapha eTalagubha ngasezintabeni zeLubombo. Okwathi abakwaMkhize bahwebelana namaPutukezi base behlanjalo ngokugudla ulwandle kanti izihlobo zabo bakwaDlamini bagudla Lubombo bephindelela bona. OMkhize bahambe njalo beklamisa imfuyo yabo ezindaweni eziphakeme ngoba zabe zino mkhizwana kumila kahle uhlaza.

Kuthe sekubusa inkosi uLudvonga waMavuso kwelakaNgwane, watsi akulandvwe letihlobo tabo letilandzelana nemikhizo yematolo. Nangembala ke watfumela emancusa kutsi balandvwe kodvwa phindze kuvuma labo bantfu baka Mkhize kunaloko baba cosha ngetikhali. Watsi Ludvonga sebakaMkhizo lokwagcina sekutsiwa Mkhize.

KwaMkhize kwakuno Sibiside kaSidweba wayezele eziningi izingane okubalwa uShange noMavovo namawele okwabe kuwu Mpondo noMpondomise abawela umzimkhulu bakha kwelakwaXhosa izwe. Okunye umkhonto wagwaza ekhaya kwavela isibongo sakwaMabhida. UShange kwavela isibongo ngaye oDumakude.

Ukuzalana kwaMkhize:

ULanga wazala
UNdlozela owazala
USidweba owazala
UMdladla owazala
USibiside/Gubhela owazala
UMavovo owazala
UKhabazela owazala
UGcwabe owazala
UZihlandlo owazala
USiyengela owazala
UNgunezi owazala
UTilongo owazala
UNkasa.

Lukhona nolunye uzalo lakoMkhize oluningi angilufakanga lapha.

Izithakazelo;

Gcwabe!
Khabazela kaMavovo kaZihlandlo!
Mumbo omhlophe,
Wena waseMbo
Wena okhanya amasi esiswini,
Singela,
Ngunezi, mumbo ombulazi,
Sibiside esimaphandla esaphandla abeNguni bavungama,
Ni bengwazi emabhudle ethi isabhudla yabuye yaphinda yabhudla,
Malala amahle,
Nina enalala nomunwe navuka nakhwifilanga.
Nzalo kaSambela
Nzalo kaLuzalo
Zalankomo!

Lalela izithakazelo zabakwaMkhize lapha ngezansi:

AbakwaDUBE

AbakwaDUBE

Abantu bakwaDube ngokomdabu bayinzalo kaNdzinisa obeyindodana kaNgwane wesithatu okusho baluzalo lwaseMbo kwaDlamini kuMalangeni. UNdzinisa lona esendeni lakhe kwavela izibongo ezinjengo Dube, Dludlu,Tsela noNdzinisa zonke lezibongo ngamaZomba.
Abantu bakwaDube bahambe nomholi wabo uKhushwayo ukuya kwaZulu bafike bakhonza kuGodongwane(Dingiswayo) baliqhamukisa eSwazini. Kwathi esesocongiwe uDingiswayo sekubusa uShaka kaSenzangakhona bazinikela kuya babangaphansi kombuso kaZulu besebeholwa uNzwakele kaKhushwayo.

Kuthe sekubusa uDingane bahlukumezeka kakhulu abantu bakwaDube ngoba phela uDingane lona wayengabafuni abantu ababezwana noShaka ebahlasela ebahlakaza. Balishiya izwe labo laseMadlanzini bewela uThukela bayokwakha ngapho. Kuthiwa kwabe kukhona isizwe ebesakhelene nabakwaDube okwabe kungu Nqoboka wakwaSokhulu owafihla omunye wamakhosikazi aNzwakele kanti wayekhulele ngenhlanhla wazala umfana owaqhuba ulibo lobukhosi bakwaDube, uHabana igama.
Kuthe uMpande esenqobe uDingane umntwana uCetshwayo wezwa ukuthi uNqoboka ufihle izinyane lakwaDube nakhona wenzwa kuxoxwa ngoba uHabana wasinda edovadovwa yinyathi. Kwathiwa uNqoboka wakaSokhulu akalethe uHabane ekomkhulu ukuze azekuhola isizwe sakubo kwaDube. Wathi uCetshwayo ababuyele endaweni yakubo kodwa uHabane wakhetha ukuwela uThukela aye kubantu bakubo.

Ukuzalana kwaDube:

UNdzinisa uzale uSodubo owazala uGwabini,
Gwabini wazala
UKhushwayo owazala
UNzwakele owazala
UHabane owazala
UNtungelezane owazala
UMagemegeme osabusayo.

Izithakazelo:

Dube
Mtima
Mzomba
Nyamazane
Mbuyazi
Lushozi
Nzwakele
Dubelimthente
Khushwayo
Machamahleli njengengwababane
Donda
Silwanelesihle
Mageza ngobisi abanye bageza ngamanzi!

Umlando AbakwaMaphumulo/Mseleku/Shinga

AbakwaMaphumulo/Mseleku/Shinga

Abantu bakwaMaphumulo bahlobene kakhulu nabakwaZulu nabakwaGumede, ngoba balisende likaMalandela. Phela uMalandela wayezele amadodana nezintombi eziningi.

Umlando uthi labantu bakwaMaphumulo bebakhe eMgungundlovana eduze komfula iHlimbithwa bakhelene nabakwaHlongwa kodwa izimpi zomfecane zabadudulela eMkhomazi. AbakwaMaphumulo indlu enkulu kuthi abakwaMseleku indlu encane okwaphuma khona abakwaShinga. Kuthiwa ukuze kube nasibongo sakwaMseleku kungoba kwathi kunempi babalekela ngasosebeni lolwandle base belibala ukuthi kunempi badla amasenene base bathola isibongo ke sakwaMseleku.

Abantu bakwaMaphumulo babedume ngokushuka izikhumba ngesikhathi kusabusa uShaka. Kwaphinde nangesikhathi sikaMpande kwavele ukhokhovula wenyanga uManembe owasiza uCetshwayo ukunqoba empini yaseNdondakusuka.

Kubantu bakwaMseleku kuphume abakwaDuma nabakwaShinga, bagcine sebengabakwaDumisa. Kwphinde futhi kwaDumisa kwaphuma abakwaGininda,abakwaBongwa nabakwaNdokweni. Niqaphele kunabakwaGinindza eSwazini abaphuma kwaMamba ningabahlanganisi nalabo abaphuma kwaDumisa.

Abantu bakwaShinga babuye baba abakwaNdelu kususelwa egameni likaNdelu kaMangcingci bahluka nabakubo kwaMaphumulo ngezikhathi zomfecane. OShinga bona bazimela gelekeqe bangeyama kwabakwaMaphumulo nabakwaMseleku. Babehlala endaweni yaseLovu abantu bakwaShinga lapho sebeholwa uNovanywa beno Ndelu okwafika amabutho kaShaka abahlasela ebheke kumaMpondo, wasala kulolo hlaselo uNovanywa. Kwathi uNdelu wabaleka nabantu bakubo wayokwakha eMthwalume. Kuthiwa kunenye idoda yakwaShinga ekwakunguMvuzi ebeyakhe eMvoti eyaba namadodana amabili uMzileni noGcwensa okwavela ngawo izibongo ezimbili.

Ukulamana kwaMaphumulo:

UMalandela kaLuzumane uzale uMaphumulo,
UMaphumulo wazala
UMgudode ozale
UZukuzela ozele
UCwalile ozale
UMasiyane ozale
ULubheleni ozale
UDidandlela ozale
UMashimane ozale
UMangcingci ozale
UJeqe ozale
UAmos ozale
UXamu ozale
UMqapheli

uMduduzi Maphumulo esinaye kulendlu Inqolobane Yesintu, uzalwa uGologobomvu kaManzini kaMthelo kaZichwe kaMnyamana kaNgobo kaNkabase kaLubheleni kaMasiyane kaLusibalukhulu kaCwalile kaZukuzela kaMgubode kaMaphumulo kaMalandela kaLuzumane….

Isitopho zakwaMaphumulo:

Maphumulo!
Mashimane
Doncabe
Zikode
Dibandlela
Mgobode
Masiyane
Cwalile

Abakwa Mngomezulu

Abantu bakwa Mngomezulu

Abantu bakwa Mngomezulu ngabeSuthu abaPedi basePolokwane lapho badabuka khona. Lesibongo sidatshulwa uMngomezulu okukholakala ukuthi kwabe kungumholi walesizwe esehla sayohlala ezintabeni zoMdzimba eSwazini. Ngenxa yezimpi ezabe sidalwa inkosi uSomhlolo ekufikeni kwakhe kuleya ndawo, uDlakadla kaMalinga obesekahola abakwaMngomezulu walifulathela wabheka ngaso lwandle.

Ukukhothama kukaDlakadla kubese kubekwa uZondiwe indodana yakhe esihlalweni sobukhosi ngoba wayemdala kuMsunduka. Kuthiwa inzalo yayingabonwa kuZondiwe okwenza ukuthi umfowabo uMsunduka angene enye yamakhosikazi enkosi. Okwathi ngelinye ilanga uMsunduka ephuma endlini kunkosikazi kaZondiwe wambona wase emubiza emtshela ukuthi uyayazi inkinga yakhe akunankinga akamzalele indlalifa. Nangempela yakhulelwa inkosikazi kaZondiwe kwazalwa uLubelo kaZondiwe. Leyo nkosikazi kwaku kaMafulela uwazala uLubelo.

Sahamba isikhathi wagula uZondiwe kwathi sebeseMabantaneni kwamenela lapho wase ekhothama. Wase egcotshwa ukuba yinkosi uLubelo emva kukayise uZondiwe. Inkosi uLubelo ubone izizwe ayakhelene nazo zihlaselwa uShaka kanzima wavele waqhuba izinkomo wayokhonza kuye uShaka, wathi uma ehlasela abomlekelela okaNdaba. Kuleso sikhathi ke uLubelo wakhe umuzi wakhe eNkungwini leyo ndawo iphakathi eSwazini namuhla.

Ukuzalana kwabo;

Mngomezulu uzele
uMdluli noMafu, uMdluli uzale
uMsuthu ozale
uLudonga ozale
uNgwane ozale
uMalinga ozale
uDlakadla ozale uZondiwe, uMsunduka noMbangamuni.

uZondiwe uzale
uLubelo ozale
uMbikiza ozale
uZombizwe,uBhungane noMbalekelwa

uZombizwe uzale
uKhathwayo yena ozale
uMndeni.

Msunduka uzale
uMdludlu ozale
uMboni ozale
uNyambane ozale
uMahembe.

Izithakazelo zako Mngomezulu;

Dlakadla
Mdluli
Msuthu wasenhla
Lukhele
Masok’ anqunu ngemizimba yawo
Makhuba aluthuli ngokukhubana wodwa ezinyaweni
Maphakela indoda edlengelweni
Weba udlele entanyeni
Nina bakaSobhuza
Izingonyama ezidlekhaya ngokuswela umelusi
Mhlanti wendlunkulu
Makhunga!
Skhangisa!
Lukhele qhawe elinjonjo
Nkabanhle nkaba yenkosi!

Umlando wabantu bakwa Bhengu 😍 Izithakazelo zakwa Bhengu

AbakakwaNgcolosi/ Bhengu

Umlando wabantu bakwa Bhengu 😍 Izithakazelo zakwa Bhengu

Umuntu ongukhokho wabantu bakwaBhengu uNgcolosi owayezalwa kwaDlamini eSwazini noma ngithi ayezalwe ngabaseMbo okungu Dlamini 2.

Kuthiwa umzukulwana kaNgwane(Lusibalukhulu) kaShongololo kaNgcolisi, wayenomkhuba wokulalana nodadewa abelamana naye emhlane okwagcina esemkhulelisile. Leso senzo saba ngesibi kakhulu emndenini okwaphoqa ukuthi baxoshwe ekhaya ngoba balingolise ngehlazo. Leyo ndodana eyabhebha ekhaya yaqanjwa isibongo esisha kwathiwa uBhengu. UBhengu ke wahamba wayokwakha ngaphesheya koThukela, endaweni ekuthiwa kukwaNgcolosi eduze koMngeni.

Kuthiwa abakwaBhengu babona amaChunu nabaThembu beshakaziswa inkosi uShaka babona kuncono ukungena ngaphansi kombuso wakhe okwabe kunguMmepho kaNgwane kaLamula lowo. Kuthe sekubusa inkosi uDingane kwaZulu bahlupheka bonke abantu nezizwe ezasihlobene kakhulu noShaka ngoba uDingane wayebahlasela ngenxa yokwesaba ukuthi bangahle bamvukele baphindiselele umngane wabo uShaka. Ngakho bahlaselwa abakwaBhengu inkosi yabo uNkungu kaMmepho wabulawa amabutho kaDingane waphoswa emfuleni uThukela base bebaleka ke abakwaNgolosi baya kwaNtunjambili. Bagcine abanye beyokwakha sesizwe samaQadi. Ubukho obungasemaQadini kuthiwa kuseKupheleni kanti obukwaNtunjambili kuseNyambeni. esinye isibongo esaphuma kwaBhengu esakagwaza bona abakhe eBabanango nakoNtinbingwe.

Ukuzalana kwaNgcolosi

UNgcolosi wazala
UShongololo owazala
UNgwane 1(Lusibalukhulu) owazala uDlabazane, owazala
UBhengu owazala
UNgwabini owazala
UNgwane 2(hhayi amakhosi aseSwazi) owazala
UMmepho owazala
UNkungu, uSijongo noFaku

UNkungu wazala
UHlangabeza,noDlongolo

UDlongolo uzale uMaphitha noVika.

UMaphitha uzale uShopho

UHlangabeza wazala
UMathole, uSidanga noMpisiyenduna.

UFaku wazala uNdlokolo

Indlu yaseHillcrest:

UDlongolo wazala
UVika owazala
UDinabakubo ozele inkosi
UBhekisisa ebusayo.

Indlu yaseNyambeni kwaNtunjambili:

Hlangabeza uzale
Mathole ozale
Hluphizwe ozale
Vusumuzi noNkosikhona

Nkosikhona ubusayo emva komfowabo uVusumuzi ongazalanga inkosana.

Izibongo ezaphuma kwaBhengu :

Jali
Luthuli
Dlongolo

Izithakazelo sakwBhengu:

Ngcolosi
Dlabazane
Ngwane

Isilo uCetshwayo kaMpande

Isilo uCetshwayo kaMpande

Ingonyama uCetshwayo uyisende lesilo uShaka kaSenzangakhona, okwathi nxashana izintombi lezi azabezibizwa ngezimbali zesigodlo kutholakala ukuthi sezizethwele, okwabe kungu Ngqumbazi wakwaZungu noMonase wakwaNxumalo. Izingwevu ezabe sihlangene noMkabayi kaJama nendlovukazi uNandi kaBhebhe waseLangeni unina kaShaka, benza icebo lokuthi lezintombi ngoba sezizethwele akutshelwe uShaka anikeze uMpande lezintombi zigane yena. Kwakwenziwela ukuthi lezingane zikhule ngaphansi kwakhe uMpande kungaziwa ukuthi ngezi kaShaka.

UMPANDE wayengazingeni ezokubuthwa nokuya ezimpini wayezihuqa ngomlotha ahlale ezaleni,ethi uShaka akayekwe athi uma edla emshiyele ukudla akuqedele uMpande. Wabizwa ke uMpande wathi UShaka uzomthathe abafazi ababili emlobolele. Kuthiwa akaphendula uMpande wavele wagiya okwakukokuqala empilweni yakhe ukuthi agiye adlale. Wabuthwa ke uMpande waba nebutho lakhe walotsholelwa uNgqumbazi noMonase wagcagcelwa, wamkhipha kwaDukuza uShaka wayokwakhelwa eNdulinde eMandeni namuhla. Kodwa wamtshela ukuthi uNgqumbazi uyozala inkosi eyobusa emvakwakhe UShaka kodwa lokho Kwamxaka uMpande ukuthi kuyokwenzeka kanjani lokho. UMpande uganiselwa lezintombi akazi ukuthi sevele zikhulelwe. Kodwa kwakufihliwe ukuthi uCetshwayo benoMbuyazwe ngabesende likaShaka ngoba obengaveza lokho wayengayiswa kwagoqanyawo ukudalula izimfihlo zasendlukulu.

Ukuze kuthiwe UCetshwayo kaMpande kungoba phela uShaka akaganwanga izintombi wazendlulisela kuMpande, wakhuliswa uye uMpande. Kwase ke kuvela igama elithi ABANTWANA kushiwo laba besilo uShaka, kuthiwe kunaBANTWANA lapha kwaMpande. Lokhu namuhla abasendlukulu bebizwa ngaBANTWANA njena. Ubukhosi obusabusa namanje obesende likaShaka, ngisho isilo UZWELITHINI KABHEKUZULU solo inzalelwane kaShaka ngqo. Ngizoqhubeka ngo Cetshwayo ngomhlomunye. JINININDI OMNYAMA UMAGWENGWANE NGOKUGWEGWA KUBA KAYISE! BAYEDE WENA WENDLOVU!

Inkosi yakwaMandlakazi uZibhebhu kaMaphitha kaSojiyisa kaJama

Inkosi yakwaMandlakazi uZibhebhu kaMaphitha kaSojiyisa kaJama, enomunye wa makhosikazi akhe.

UZIBHEBHU wayengowakwaZulu isibongo owabamba elikhulu iqhaza empini yabantwana eyaziwa ngempi yaseNdondakusuka eseka umntwana UCetshwayo. Kuleyompi kwancotshwa umntwana uMbuyazwe kaMpande okwasala naye uqobo nabaningi abantwana abafa kuleyompi, esingabala uMantantashiya kaMpande, uShonkweni kaMpande, uMbheduka kaMpande, uSomklwana kaMpande, uMdomba kaMpande, uDabulesinye kaMpande.

Waphinde uZibhebhu wabamba elinye iqhaza elikhulu empini yaseSandlwana amaZulu elwa nabamhlophe. Wayengelinye lamasekela eqhawe umdidiyeli wempi insizwa endala uNtshingwayo kaMahole wakwaKhoza. Kuthe isilo uCetshwayo siya ekudingisweni ENgilandi samnika umntwana uDinuzulu ukuthi akhulele kuZibhebhu ngenkathi sona siphesheya.

Kodwa ekugcineni uZibhebhu kaMaphitha kaSojiyisa kaJama uphenduke esikhulu isitha sesilo uCetshwayo ngokuqhathwa abamhlophe nenkosi yakhe. Lokho kuxabana kwadala inzondo enkulu phakathi kwalabangani okwagcina ehlasele oNdini okwakuyisigodlo sesilo uCetshwayo, uZibhebhu. Kwafa cishe izikhulu eziningi zesilo uCetshwayo zibulawa amabutho akhe uZibhebhu okubalwa uGodide kaNdlela kaSompisi, inkosi uSihayo wakwaNgobese, uNtshingwayo kaMahole wakwaKhoza, uMbopha KaWolizibi wakwaHlabisa ewu ngingazibala ngifikephi kodwa.

Kuthe sekubusa isilo uDinuzulu KaCetshwayo waziphindisela kuye uZibhebhu kaMaphitha elwela uyise uCetshwayo. Okwathi empini yakwaNdunu wanqotshwa uZibhebhu kaMaphitha.

Hhaaa! Umsongi wensimbi eshisayo ayibeke ekhanda kwesabe amagwala! Nani maswazi yekani ukufunga uMahlokohla ngoba uMahlokohla ungowakithi eBhanganoma!

Image may contain: 2 people, people standing and text

Page 3 of 9

Powered by WordPress & Theme by Anders Norén

error: