clan names πŸ’™ clan history πŸ’―

izithakazelo

Tag: ZWIDE

Umlando wenkosi uZwide kaLanga, Nxumalo Clan History

Nxumalo: king Zwide kaLanga history

UZwide kaLanga (1758-1825) wayeyinkosi yesizwe sakwaNdwandwe (Nxumalo) kusukela ngeminyaka yawo-1805 kuya cishe ngowe-1820 Wayeyindodana kaLanga KaXaba, inkosi yakwaNxumalo. Inganekwane ithi unina kaZwide, iNdlovukazi uNtombazi, wayeyisangoma. Waqoqa kabi ugebhezi lwekhanda lwamakhosi ayenqotshwe uZwide ngoba lwalumenza azizwe enamandla

Impilo Yezepolitiki:

Ngesikhathi uZwide eba yinkosi, abakwaNxumalo babekhula ngamandla ezempi. Enesifiso sokwandisa ubukhosi bakwaNxumalo, uZwide wayeyimbangi evelele kaDingiswayo inkosi yakwaMthethwa kanye noJenene noyise wodumo, uShaka kaSenzangakhona, umsunguli woBukhosi bakwaZulu. AmaZulu akholelwa ukuthi nguyena ophethe umfecane okuthiwa uqanjwe uShaka. Owahlanganisa abantu abakhuluma isiZulu baba umbuso osabekayo.

Izenzo zempi:

UZwide wafuna ukwandisa imingcele yakhe, kwathi ngo-1818 wachitha amandla oMbuso wakwaMthethwa, ngemva kokuba ebulale inkosi uDingiswayo. Wabuye walwa nensizwa yakwaZulu empini yaseGqokli Hill. Wachitha uMbuso wakwaKhumalo ongumakhelwane wabulala inkosi yabo uMatshobana KaMangete. Indodana kaMashobana kanye nendlalifa uMzilikazi yabaleka kwaNxumalo yayocela ukukhosela kuShaka owayeselungise insalela yakwaMthethwa ngaphansi kombuso wakhe. Ekwazi lokhu, uZwide wahlela ukubhidliza uMbuso kaZulu ukuze aqinisekise ukubusa kwamaNdwandwe kwaZulu.

Ngo-1820, wahola ibutho lakhe empini elwa noZulu empini yomfula uMhlatuze. Amabutho akhe abanjwa ewela umfula uMhlatuze ngesikhathi ehlaselwa amabutho kaZulu, ahlakazeka amabutho akwaNxumalo. UZwide wabaleka nensali yendlu yakhe ngaphesheya komfula uPhongolo.

Ngemva kokuba uZwide nezihlobo zakhe bebalekile, uZulu wahlasela bonke abantu bakhe, wabulala abaningi eMome Gorge, indawo eyihlane. AmaZulu ahlasela inhlokodolobha yakwaNdwandwe, KwaNongoma. Ukunqoba kukaZulu kwandulela ukuhlakazeka kukaZwide isizwe samaMfekane okwanika isithombe sokuthi ukunqoba kukaShaka kwakuyisiqalo samaMfecane noma ukuhlakazeka. Amabutho kaZwide abalekela enyakatho, lapho asungula imibuso yawo, njengombuso wamaShangane eGaza owabunjwa nguSoshangane.

zwide nxumayo

zwide nxumayo (nxumalo) was a king of the ama-ndwandwe and lived during the time of dingiswayo mthethwa who was the king of aba-thethwa. nxumayo is thefola literal writing of nxumalo. zwide’s father was langa – hence, zwide kalanga.

TIBONGO TAZWIDE WALANGA

TIBONGO TAZWIDE WALANGA

Zwide abetalwa nguLanga, ayinkhosi yebakaNdwandwe. EmaSwati-ke abetsi nguZidze. Sive sakaNdwandwe bekusive lesikhulu lesasinemandla, sihlonishwa futsi. Bukhosi bakhe Zwide bachitfwa nguShaka mhla ibambene emfuleni uMhlathuze, lapho Zidze abaleka khona wabheka enyakatfo. Zidze utele Tsandzile, lobekangunina waMswati wesibili, lowaphindza waba yiNdlovukazi yemaSwati nayo leyayinemandla yaseLudzidzini. Uva nje emaSwati natsi nine bakaLaZidze kushiwo Tsandzile waZidze. BakaNdwandwe baseBulandzeni, eNkhambeni batalwa nguMadzanga waZidze kanye nebaseZikhotheni, batalwa nguNgolotjeni naShemane baZidze

Lonkhonkhela bantfu bahlatjwe,
Kuhlatjw’ iminyango lenesisila,
Yena bangamhlabi.
Etindleleni ufana nayiphi?
Ufana nalevundlako.
Emitsini ufana namuphi?
Ufana nemnyamatsi.
Etinyokeni ufana nayiphi?
Ufana nenyandezulu.
Sikhova saMkhonto naLanga.
Mashesh’ afike kuMashobane,
Neyise Langa angazang’ az’ afike.
Licili balihlabe lishona lilanga,
Tingakahlatjwa tibhabhayiyane.
Emakhubalo awadliwanga ngengubo yenkhomo,
Adliwa ngengubo yengwenyama.
Lijubuko lelimadvwal’ abusheleleti,
Lishelele Melusi waseNgoleleni,
Lashelela Dingiswayo waseLuyengweni.
Wena waLanga.
Mnguni.

Izithakazelo zakwaMkhatshwa

Izithakazelo zakwaMkhatshwa

Zwide kaLanga,
Ndwandwe, Nxumalo,
Okhabangezinde nezimaqhukubezana,
Nkabanhle,
Wena wase Gudunkomo,
Wena owasezikhotheni, ezingakhothi ngamlomo, ezikhotha ngomkhonto kaZulu,
Nkomo ayihlatshwa , uyothi ungayihlaba yophe amasi njengo mbhelebhele,
Sandla sivikumkhonto njengehawu,
Hlubi,
Sandla simnene,
Somaphunga,
Nonkokhel’abantu bahlatshwe njenge zinkomo!

Abantu bakwa Ndwandwe baduma kakhulu ngesikhathi kubusa u Zwide eLangeni. Banobuhlobo obukhulu nabakwa Ngwane.
ULanga wazala uMavuso owazala u Ludonga yena wazala u Xaba owazala uLanga wesibili yena owazala uZwide.
UZwide yena wazala uNomhlanjana, Shemane, no Sikhonyana.
Khona kwa Ndwandwe kukhona no Manukuza owazala uNxumalo owazala uGasa, owazala uZikode, owazala uSoshangane owazala uMzila no Mawewe. UMzila yena wazala uNgungunyane.
Ake sibathakazele:
Zwide ka Langa
Ndwandwe, Mkhatshwa
Wena wase Gudunkomo
Wena wasezikhotheni
Ezingakhothi ngomlomo kodwa ezikhotha ngo mkhonto,
Mkhatshwa
Nkabanhle
Somaphunga
Masuku
Zwangendaba
Simelane…

Powered by WordPress & Theme by Anders Norén

error: