clan names 💙 clan history 💯

izithakazelo

Category: Umlando Page 4 of 9

Isilo samabandla uDinuzulu kaCetshwayo.

Isilo samabandla uDinuzulu kaCetshwayo.

Image may contain: 1 person, text

Isilo uMamonga woSuthu sathatha izintambo zobungonyama siminyaka engu16 ngemuva kokukhotha kukayise uJininindi omnyama, isilo uCetshwayo. UMamonga uzalwa undlukulu okaMsweli nengonyama uCetshwayo kaMpande kodwa bayisende lesilo esikhulu uShaka kaSenzangakhona.

Image result for Dinuzulu kaCetshwayo

Isilo uMamonga sathwala kunzima kusukela ekukhothaneni kukayise. Salwa izimpi noZibhebhu kaMaphitha siphindiselela uyise owahlaselwa uye okaMaphitha lapho kwacoboshiswa amashumishumi ezikhulu zakwaZulu, nesilo uqobo sathola ukulimala kulolo hlaselo. Isilo uDinuzulu samnqoba uZibhebhu empini yokugcina ekuthiwa eyakwaNdunu.

AmaMpondomise

AmaMpondomise

AmaMpondomise abeNguni baseMbo ngokwezigaba zabeNguni, okusho ukuthi badabuka eSwazini kwaDlamini balisende likaLanga Samketi kodwa endlini yasekhohlwa. Umuntu ungukhokho wamaMpondomise uNjanya owayezalwa uSibiside wakwaMkhize. USibiside wayezale amadodana amaningi kodwa inkosana yakhe kwabe kunguMavovo. UNjanya wasekhohlo kodwa wayemdala kakhulu kunoMavovo. Uzale amawele uNjanya okungu Mpondo noMpondomise kwase kuba uXesibe omncane. UMpondo nguyena owahamba kuqala ekhaya baseseSwazini endala ngaseLubombo ezintabeni wagudla ulwandle waze wefika lapho kuthiwa kuseMampondweni namuhla, ehamba nomfowabo uXesibe.
NoMpondomise ulandelile yena walibhekisa lapho sekuseMatatiele khona namuhla waphinde wabuyela kwaZulu lapho akhothamela khona. Washiya inkosana yakhe uNdunu endaweni ekuthiwa iDesi enayo ibusele yakhothamela, ushiye indodana yakhe naye uSikhomo. Naye ubusele khona lapho eDesi, washiya indlalifa yakhe uNjanya 2(wesibili) kwathi ekhohlwa wazala uRhudulu. Naye uNjanya ubusele khona emzini kakhokho wakhe uNdunu eDosini, washiya inkosana yakhe uMalangana.

Sekubusa uMalangana kaNjanya 2, uthathe bonke abantu bakayise enoyisemncane uRhudulu bawela uMzikhulu bayokwakha eBizana. Uhlalile eBizana wakhothamela khona eshiya indodana yakhe uNtose. Naye uNtose ubusele kubo eBizana kodwa kuye kuphume izindlu ezine. AmaCwera,amaMpinga, amaDebeza, amaQanda nazo zaphuma emaMpondomiseni ngoba amaCwera aya emaMpondweni kwathi amaMpinga wona aya kwaXhosa.

Ekukhothameni kukaNtose kuthathe indodana yakhe uNgxina, yena walifulathela elakubo wayobusela eMatatiela lapho efike wathola khona abaThwa, abanye babo kwakungo Nxasana labo Bathwa. Kungakho umlando wamaNxasana amanini bazi ukuthi bangamaMpondomise ngoba afike ababusa kanti bona ngokomdabu bangaBathwa abakwaNxasana.

Uthe uma ke eseMatatiele uNgxina wagana intombi yasemaXesibeni okwaba undlunkulu enye yaba yakwaMthwakazi(abaThwa) kanti asewonke amakhosikazi akhe abesikhombisa(7). Kodwa ngizogxila kubabili owaseXesibeni nowakwaMthwakazi. UDosini inkosana kamaXesibe kuthi kamaMthwakazi inkosana uCira. Bakhule ke abafana laba baze bayokweluka entabeni, ngoba ezazi eyinkosana uDosini aqhathe izwe izinduna zihambe ziyobikela uyise wakhe ngesenzo esibi sikaDosini. Awabize onke amadodana akhe uNgxina awabuze athule kube uCira ukuvumayo okushiwo izinduna. Ithi inkosi angeke esabusa uDosini sekuzobusa uCira emvakwakhe. Alidikile ke ikhaya uDosini ahambe nabalandeli bakhe ayokwakha kuTsolo nalapho afela khona.

Uma esekhotheme uNgxina kuthathe uCira ubukhosi indodana yoMthwakazi naye alandele umfowabo eyokwakha kuTsolo elothana yena. UCira yena waganwa unkosikazi oyedwa inkosana yakhe kwaba uSabe eyathatha emva kukayise nayo yabusela khona eLothana. Esekhotheme uSabe kuthathe indodana yakhe uMte olishiyile ikomkhulu lakubo walibhekisa eMzintlavu lapho abusela khona okwenza izwe lamaMpondomise libe likhulu lisuka eMzikhulu liyoshaya eMthatha.

UMte waliqhatha ke izwe lamaMpondomise kwafa abaningi abantu ngokuthi athe indodana yakhe encane yiyo ezothatha ubukhosi ngemuva kwakhe, kuze kwalamula inkosi uDlomo yabaThembu.
Indondana encane kwanguNgxabani endala kungu Qengebe. Ithe inkosi uDlomo akayokwakha obunye ubukhosi lena eNyandeni lapho kwabusa khona uNgxabani kwathi la ekhaya kwasala kwabusa uQengebe esekhotheme uyise uMte.

UQengebe ubusele khona eZinhlavu kwathi uma ekhothama kwabusa indodana yakhe uMajola. UMajola ulifulathele ikomkhulu wabuye emanxiweni eLothane kuTsolo wabusela khona nakuyilapho akhothamela khona.

UMajola wafihlwa esizibeni eTsitsa, washiya indodana uNgwenya owayecebe kakhulu wakhothama naye wafihlwa esizibeni. Kwathatha unyana wakhe uPhahlo owabusela lapho emzini kayisemkhulu.

UPhahlo ube namakhosikazi amaningi kodwa endlunkulu kwazalwa izintombi ezine zodwa kwangaba nankosana. Abafana bazalwa kwezinye izindlu. Enye yendela emaMpondweni yazala uFaku, enye yendela kwaXhosa yazala uGcaleka, enye yendela emaXesibeni, kwasala eyodwa ogama layo uMamani. Wakhothama ke uPhahlo naye wafihlwa esizibeni okwasekuyisiko lwamakhosi akona kwangaba nankosi. UMamani wamane wenza umhlola kwanguyena ohlala esihlalweni sobukhosi enenkani enjalo uma amadoda ekhuza lomhlola asho ukuwajuqa ayi amyeka wabusa. Mamani wamane wazithathela ubukhsi ekubeni engowesifazane ayikhuza kakhulu amadoda leyonto ngoba babe khona abafowabo kwezinye izindlu. Waphinde wenza isimanga futhi wakhipha ikhulu lezinkomo wazimikisa emaMpondweni. Ethi abayomlobolela khona ingane kaNyawuza. Nangempela ahamba amadoda abuya naye umaNyawuza lo wabayinkosikazi kaMamani eside isikhathi. Kuthe esesuka uMamani lo wabiza omunye wabafowabo ogama lakhe uSontlo wambeka eduze kwakhe. UMamani ke umane ayo lala nonkosikazi wakhe, kuthe ngelinye ilanga kunecala elikhona ekomkhulu wasuka uMamani esihlalweni wathi akuhlale umfowabo uSintlo, bethuka bonke abantu ukuthi sekwenze njani manje. Emva kwalokho uMamani ubethi la kuSontlo akayolala endlini kamaNyawuza nangempela yagana esokeni kuSontlo wadumela khona zasha.

Washona uMamani naye wayofakwa esizibeni njenge nkosi phela. Wasala uSontlo esihlalweni sobukhosi, wakhulelwa umaNyawuza kwathi esengakateti wadunguzela noSontlo wase ebiza umfowabo uMgabisa wathi uma eshona yena abobambela ingane kamaNyawuza ubukhosi. Washona ke uSontlo wayofakwa esizibeni naye. Wabamba ke uMgabisa bamlwisa ke abafowabo kakhulu kwaze kwalamula inkosi uPhalo wamaMpondo endlini yaseNyandeni. Yazalwa ke ingane kaMamani ngesende likaSontlo igama kwaba uMncambe. NoMgabisa wamngena umaNyawuza naye wazalisa umfana uVelelo.

Wabusa ke uMncambe washeshe washona ingane uMyeki,iseyincane kwabamba umfowabo uVelelo owabusa ngesikhathi esinzima sikaShaka kaSenzangakhona kwaZulu. UVelelo walwa noMacingwane owayedungululwe uShaka kwaZulu, walwa noNgoza kaMkhubukeli futhi ababefuna ukuwela uMzimkhulu ababuyisela emuva amaMpondomise. UNgoza washona emaMpondweni lapho ashonela khona. Kwaba uMadzikane naye ebalekela uShaka efuna ukuwela uMzimkhulu wamjikisa ngomkhonto uVelelo kwabe sekuphela isikhathi sakhe sokubusa esekhulile uMyeki kaMncambe wase ethatha ke ubukhosi kuyise mncane.

Kwafika impi kaShaka yawadudula amaMpondomise baweweza umfula uMbashe, athatha yonke imfuyo yabo athi efika amaXhosa nabaThembu namaXesibe wabe esehambile uZulu waphindela emuva. Kungaleso sikhathi ke ubukhosi bamaMpondomise buhlukana phakathi ngoba sekukhona uMditshwa noDiliza njena.
Inkosi uMyeki ibaleke yase yayofika eLady fere azange aphinde abuyele emaMpondomiseni. Kwaphinde kwaphatha uVelelo ngalesosikhathi amaBhaca ayebamise kabi ephethwe uNcaphayi kaMadzikane. Wafa uVelelo ebulawa uNcaphayi kwaphatha indodana yakhe uDiko, naye olwe kakhulu namaBhaca.

UDiko waya enyangeni yamaMpondo efuna intelezi yokubhekana namaBhaca, nangempela wayithola eselekelelwa abaThembu yabambana impi eNyandeni wayinqoba uDiko kwasala umfazi kaMadzikane owazinikela emaMpondomiseni kanye nezwe lonke. UDiko ushone isencane inkosana uMhlotlo. Bahambile oMhlotlo nabanye abakhwetha baya entabeni nokuyilapho afika amaBhaca abathumba bonke. Wase ebanjelwa uMandela kaVelelo ubukhosi. Amkhulula amaBhaca uMhlontlo nabanye abakhwetha wahlangana namabutho akhe wayiphaka impi eya emaBhaceni. Yilapho kwaqhamuka umfundisi womlungu uOsborne wathi kuMhlontlo akangasahlaseli amaBhaca wakuzwa lokho wayeka ke. Umholi wamaBhaca uMakhawula wazinikela ngaphansi kukaMhlontlo ke kanjalo.

Abe esehlukana futhi amaMpondomise kwaba khona kaMhlontlo nakaMditshwa. UMditshwa waphatha kusukela eNqeleni kuya eMthatha kwathi uMhlontlo yena wasuka eMzimkhulu ukuya eMthatha babusa kahle kungempi ke.

Kwathi ngelinye ilanga kwaba nempi enkulu phakathi kukaMditshwa nabaThembu wahamba wayocela amaMpondo enqaba ngoba abewehlula nabo baThembu uma beza ngabodwana. Baze bahlangana amaMpondo nabaThembu lapho uJumba noNdamase wabona okaDiko uMditshwa abuyele emaMpondomiseni akubo kuhlalwe phansi kuvunyelwane ukuthi uMhlontlo ikumkani(isilo) kuthi uMditshwa inkosi. Kwaphinde kwaxatshanwa emampondomiseni uMhlontlo noMditshwa wase uMhlontlo edayisa izwe ngokucela umfundisi Kay ukuthi amcelele uhulumeni wamaNgisi uzomvikela ngo 1873 kwabe ukuphatha kwamaNgisi kusuka eMzimkhulu kuya eMthatha. Umditshwa wathuliswa amaNgisi wathi du naye. Kuthe ke uLangalibalele wathumela izithunywa ukuthi uzovakashela uMhlontlo nangempela walindwa, kwezwakala ukuthi uLanga naMahlubi balwa namaNgisi. Kwaba ukuxabana ke uMhlontlo namaNgisi ngoba wenqaba ukuwalekele kuliwe namaHlubi. Wathi uMhlontlo usazilili ngoba usashonelwe unina basuke abelungu bamethuka, athukuthela amaMpondomise ayobabulala labo belungu. Wabaleka ke uMhlontlo wayocasha kumaMpondo enkosi uMqikela kaFaku bathi uma bembuza emaMpondweni amphika kubelungu ukuthi akaze afika kubo uMhlontlo, wasuka lapho wacela ukucasha enkosini uMshweshwe eLusuthu wavuma wahlala iminyala engu 25. Uthe esehleli eLusuthu wazinikela kuma Roma, kwathi enye insizwa yasemaHlubini yayobikela abelungu ukuthi isilo samaMpondomise siseLusuthu. Salandwa sayiswa enkantolo kwaqulwa icala. Ubuyele ezweni lakhe ngo 1910 wangasahlala kade ukumkani Mhlontlo wakhothama kwathatha unyana wakhe uCharles naye ongahlala kwathatha indodana yakhe uSigidi.

USigidi uzale uDiliza yena wazala uNtabankulu obusela eLothane kuyimanje. UMditshwa wakhishwa ejele azange esahlala washona washiya indodana eyabe ikhonzwe ngabelungu kakhulu yaze yayofunda eNgilandi kwasala indodana yayo uLutshotho.

Soshangane

Soshangane

Image result for soshangane

Endlini yasekhohlwa kaLanga kaXaba kaLudvonga kaMavuso kwazalwa uManukuza owagcina esebizwa ngoNxumalo. USoshangane uzalwa uZikode kaGasa kaManukuza(Nxumalo) okuyindlu encane yakwaNdwande. Futhi khona kwaNxumalo kwaNxumalo isibongo sakwaMasuku.

USoshangane kwakungenye yezinduna ezikhulu senkosi yamaNdwandwe uZwide, eyakhumuka yalibhekisa eMozambiki behlulwe inkosi yamaZulu uShaka. Nxa efika kulelazwe okaZikode walwa ngendlela ehlukile kuleza zizwe eyakwaZulu wazinqoba kulula. Ngisho namaPutukezi wawanqoba wase akha ubudlelwano babo. Wakha umuzi noma isigodlo wasiqamba ngoyisemkhulu wakhe wathi kuseGazankulu. Uyisemkhulu uGasa.

USoshangane uzale amadodana amaningi kodwa agqama kwaba uMawewe inkosana noMzila ikhohlwa. Ukwathi nxa esekhotheme USoshangane ngoba 1858 ubukhosi kwakufuze buthathwe inkosana uMawewe, kodwa wabangiswa umfowabo uMzila. Okwaliwa kwabonakala ukuthi uMawewe uyanqotshwa, wahamba waya eSwazini enkosini uMswati wesibili oweyeyisihlobo sakhe ezalwa ubabekazi kayisekho uThandiwe kaZwide(laZidze) . Nangemphela ke uMswati 2 wakhipha ibutho eliyolekelela uMawewe elaliholwa uLomahasha wakwaMahlalela lafike lamdudula lamnqoba uMzila, wabaleka wayakocasha kumaPutukezi eDalagubhe(Maputo) . Labuyela emuva ke ibutho elaliholwa uLomahasha wakwaMahlalela.

Wasuka uMawewe wakhipha amabutho ukuyobulala uMzila lena kumaPutukezi, kanti amabutho ezohamba indlela ende efike esekhathale anqotshwe kulula uMzila namaPutukezi. Abuye uMzila ehlasele uMawewe owabalekela kuMswati eSwazini, wafike Mswati wamnika indawo yaseMgobodzi khona eSwazini uMawewe. Wabusela khona eMgobodzi ke uMawewe, basebenzisa uMkhatshwa isibongo iningi labo kodwa bakhona abasebenzisa uNdwandwe kanye noNxumalo. Namuhla kuzalo lukaMawewe kubusa intombazane uKhulile wakwaMkhatshwa khona eMgobodzi eSwazini.

UMzila wabusa kahle eGazankulu nabantu bakhe ehlezi nawo amaPutukezi. Kona kaLanga ekukhothameni kwakhe. I ndodana yakhe uNgungunyane uMdungazwe kaMzila, walwa kakhulu namaPutukezi awehlula aze amthatha waya ekudingisweni ePutukezi eYuropu lapho wabulawelwa khona. Kwazalwa umfowabo uMpisane kaMzila owathatha abantu bakayise wayozinza eMpumalanga naseLimpompo eNingizimu Africa, okwakuthiwa iNtalasifani ngesikhathi soNtamolukhuni(amaBhunu) . Nalamuhla kusabusa oMpisane abangamakhosi okusolo kungoNdwandwe oNxumalo oMkhatshwa. Solo baluzalo laka Soshangane kaZikode kaGasa kaManukuza kaLanga kaXaba kaLudvonga ka Mavuso.

AmaNdwandwe ngabaMbo-Nguni, okusho ukuthi baphuma Mumbo kwaDlamini, ngezimnandi.

Izibongo ezihlobene nazo:

Ndwandwe
Nxumalo
Mkhatshwa
Masuku
Phakathi
Mncwango
Manqele
Mpisane

uManzini kaLokothwayo

Iqhawe laka Zulu, uManzini kaLokothwayo leli

Image may contain: 1 person, standing

Umkhosi wamaganu kwaZulu

Umkhosi wamaganu kwaZulu

Image may contain: 8 people, outdoor

uShaka kaSenzangakhona kaJama kaNdaba kaPhunga no Mageba kaZulu kaMalandela kaLuzumane

Image may contain: one or more people

Umfanekiso isilo sakwaDukuza uShaka kaSenzangakhona kaJama kaNdaba kaPhunga no Mageba kaZulu kaMalandela kaLuzumane.

Umlando oxoxwayo uthi isilo uShaka sizalwa inkosazana yaseLangeni(emaLangeni oDlamini ) uNandi kaBhebhe/ Mhlongo oluzalo luka Lugoloza wakwaDlamini eSwazini endlini yobukhosi lobu ba Mswati 3.

UDlungwane kaNdaba udlungwane wombelebele!
ILembe eleqamanye amalembe ngokukhalipha, uNodumehlezi kaManzi!

Bayedeeee! Zuleliphezulu!

AbaThwa

AbaThwa

No automatic alt text available.

AbaThwa solo bayinzalo kaNtu/Mtu noma bona kwaba abokuqala ukuphuma ngenxa yempilo ababeyiphila yokuhamba bezingela bengahlali ndawonye. Iningi labantu lixova umlando wabantu abamnyama nalokhu okubhalwe ngabelungu ebhayibhelini ngoba befuna ukuzithethelela ekugqilazeni indlu kaNtu. UNtu a kuye na umuntu wokuqala kwabamnyama babekhona abamzalayo nabangaphambili kuye, kodwa kuqala ngaye ukuqambeka kwegama. Abantu endulo babenganawo amabizo.

AbaThwa ke bona bahambe baze bafika kuleli laseNingizimu izwe, kodwa babengagxilile ekuqoqeni isizwe njengezizwe eziningi, bona uma bephilile njena kwakulungile. Iningi labaThwa lagwinywa izizwe ezaqhamuka enhla nezwekazi okungabeNguni, abeSuthu, abeTswana njalo njalo. Izibongo ezingabaThwa ngokwendabuko ezifana no Nxasana noGama zikhona nezinye ,bengibeka isibonelo. Kodwa inzalo yabaThwa ikhona lapha eBotswana ogwadule iKalahari noma seyangena nayo kwimpucuzeko nabo.

Kulesithombe AbaThwa basogwadule lase Botswana, babasa umlilo ngenhlobo endala kungakefiki abelungu basebenzisa uzwathi ukuphehla umlilo.

AmaGcaleka

Amadoda esizwe sakwaXhosa amaGcaleka ngeminyaka yo1900, evunule isintu

Image may contain: 1 person

AbakwaBiyela

Ukuzalana kwezindlu zakwaBiyela, abazalwa inkosi uNdaba kaPhunga no Mageba kaZulu kaMalandela kaLuzumane

No automatic alt text available.

Isilo uCetshwayo kaMpande

Image may contain: 1 person, indoor

Isilo uCetshwayo kaMpande isona esathwala kanzima empilweni yaso.
Sazondwa ekhaya nangabezizwe abamhlophe, kodwa ke safuza uyise izul’eliphezulu uShaka naye wayezondiwe kubo uyise nasekhakhinina uMakhedama.

Isilo sokuqala ukumbatha izimpahla zabamhlophe futhi nokukhuluma isingisi nokufodwa izithombe kwaqala ngaye kwaZulu.

Wathi noma esebuya phesheya eNgilandi Isilo samaSwati uMbandzeni kaMswati wathumela amanxusa ukuzobona isilo uCetshwayo, okwanguMntanenkosi noMnkonkoni wakwaKunene baphekelezelwa ngemajaha, bafike bamotha umntakaNdaba, uJininindi omnyama uzitho ngokugwegwa kubakayise. BAYEDE wena wendlovu

Page 4 of 9

Powered by WordPress & Theme by Anders Norén

error: