Sive semaSwati sive lesihlonipha kakhulu. Ngaloko kunetintfo letingakhulunywa nje nganoma nguyiphi indlela.
Sizatfu lesenta letinye tintfo tingakhulunywa nganoma nguyiphi indlela sekutsi tibi temuti ngesiSwati atikhishelwa ngaphandle. Manje-ke uma sisemkhatsin’ ebantfu, noma sesikhuluma takitsi kufuneka sitikhulume ngendlela yekutsi longasilo liSwati angativa nome eva kwekutsi siyakhuluma. Lesinye sizatfu, funa kuhabule bantfwana uma sesikhuluma tindzaba letindzala kunabo tonkhe tintfo sitimisa ngesihloko.
Ngako-ke siSwati sinemagama netindlela tekukhuluma letenta emaSwati noma ngabe akhuluma indzaba lenjani, akwati kuyikhuluma angayiva lo lekungakafaneli kwekutsi ayive. Ikakhulukati nakukhuluma bantfu labadzala emkhatsini kwebantfwana noma kukhuluma emaSwati emkhatsini kwetive.
Lendlela ingaba lusito kakhulu emikhambatsini lefana nasemisakatweni lapho ukhandza khona basakati bakhuluma nje basho magama lasindzako bangabuki kwekutsi kungenteka nebantfwana balalele, funa batsatse lendlela yekukhuluma njengalengiyo, kantsi kakusiyo, love bese liyaklaluka bantfu beswela inhlonipho yekukhona kubeka inkhulumo yabo ngendlela lengiyo. Noma kumbe kulalele bantfu labangesiwo emaSwati, lokungafuneki native letinye tintfo letingemasiko nemihambo yemaSwati.
Nati tindlela letimbalwa letisetjentiswa lapho kukhulunywa tindzaba tababe namake uma basendlini bobabili. Sibonelo nje lesi, tinyenti tindzawo letihlonishwako nakukhulunywa bakaNgwane. Netemitsi nemakhambi netinyanga tinemagama ato ekuhloniphisa. Tebukhosi nekubusa live nato futsi tinetindlela tato.
—————————————————–
UMKHONO
Sitfo sababe sangansense. Ungeva nje babe akhala ngekutsi umkhono wakhe uyacandza, kawusashisi.
UMCAMELO
Sitfo samake sangansense. Nakumake ungeva kutsiwa umcamelo walomake uyashisa kumbe uyacandza.
KUNGCUNDZA INSIKA
Kuhlangana kwababe namake. Ungeva nje umuntfu lomdzala atsi, nawutakuyophengula awuyingcundzi insika njengababe. Noma babe ungamuva akhala kwekutsi lokutsite angete akhona kukwenta ngoba ungcolile, abengcundza insika.
KULALA NGETINGUBO TELUHLANYA
Buka ngetulu. Kuyefana.
KUBAMBA
Kushiwo kutetfwala kwamake. Uma kutsiwa ubambile, kushiwo kwekutsi sewukhulelwe.
KUBANJWA
Kushiwo uma umuntfu lomdvuna aphetfwe ngugcunsula, kutsiwa ubanjiwe.
KWEMBATSISA INGUBO
Kushiwo uma babe ajabulisa make, kutsiwa umembatsisa ingubo.
KWEWETA
Buka ngetulu. Kuyefana.
KUGODLELA INGUBO
Kushiwo uma make ala kwembatsisana ingubo nababe, angafuni. Kutsiwa umgodlela ingubo.
KUTSI MAKE
Kungalesikhatsi babe ancenga make kwekutsi bembatsisane ingubo. Ungamuva nje babe atsi “lomake ungigodlela ingubo. Ngitsi nangitsi make angikhahlele.”
Leave a Reply